Araştırmalar, zekanın önemli ölçüde genetik faktörlere dayandığını ve bu genlerin büyük kısmının anneden geçtiğini ortaya koyuyor. Ancak çevresel etkiler ve babaların katkısı da göz ardı edilmiyor.
X kromozomunun gücü
Bilim insanları, zekayı belirleyen genlerin yalnızca X kromozomunda bulunduğunu ve kadınların iki X kromozomuna sahip olması nedeniyle bu genleri çocuklarına aktarma olasılığının erkeklerden daha yüksek olduğunu belirtiyor. Glasgow’daki bir araştırmada, babadan geçen bazı bilişsel işlev genlerinin doğrudan devre dışı kaldığı tespit edildi.
Anne ve babadan gelen genlerin gücü
Genetiği değiştirilmiş fareler üzerinde yapılan çalışmalarda, fazla anne geni taşıyan farelerin beyinlerinin daha büyük, vücutlarının daha küçük olduğu; fazla baba geni taşıyanlarda ise bunun tam tersi geliştiği gözlemlendi. Anneden gelen genler, anlamlandırma, düşünme, dil ve planlama gibi işlevleri yöneten serebral kortekste; babadan gelen genler ise saldırganlık, cinsellik ve beslenme gibi temel içgüdülerden sorumlu limbik sistemde daha aktif bulundu.
Zeka anneden mi geliyor?
1994’ten itibaren 12 bin 686 genç üzerinde yapılan uzun süreli bir çalışmada, çocukların zekasını en güçlü şekilde öngören faktörün annenin IQ’su olduğu belirlendi. Eğitim seviyesi, sosyo-ekonomik durum ve ırk gibi faktörler dikkate alındığında bile annenin zekası öne çıktı.
Zekanın yalnızca yüzde 40-60’ının genetik olduğu, geri kalanının ise çevresel faktörlere bağlı geliştiği vurgulanıyor. Washington Üniversitesi’nin araştırması, anneleriyle sıcak ve destekleyici bir ilişki içinde büyüyen çocukların, 13 yaşında ortalama yüzde 10 daha büyük hipokampüse sahip olduğunu ortaya koydu.
Babanın etkisi
Her ne kadar zeka genlerinin çoğu anneden geçse de babalar da çocuğun potansiyelini ortaya çıkarmada kritik rol oynuyor. Duygusal destek, rol model olma ve davranışsal katkılar, çocuğun bilişsel gelişiminde önemli bir yer tutuyor.