Kahvaltıların vazgeçilmezi peynirler Türk mutfağında önemli bir yere sahiptir. Kahvaltı dışında acıktığımızda da ara ara atıştırdığımız peynirler hayatımıza lezzet katar. Bazı peynirler ise tescillenerek koruma altına alınmıştır. Türkiye'nin tescilli peynirlerini sizin için derledik...
Edirne Beyaz peyniri
Edirne ili ve ilçelerindeki süt hayvanlarından alınan taze sütlerin pastörize edilerek peynir mayası ile pıhtılaştırıldıktan sonra fazla suyunun süzülmesi, şekil verilmesi, salamurada tuzlanması ve soğuk hava deposunda olgunlaştırılması ile elde edilen ve sadece süt, maya ve tuz kullanılmak suretiyle üretilen peynir çeşididir.
Peynirler soğuk hava depolarında en az 3 ay olgunlaştırıldıktan sonra sofraları süsler. Bu peynir 2007 yılında tescil ettirilmiştir.
Antakya Sürkü (Çökeleği)
Antakya Sürkü, asitliği ilerlemiş inek sütünün veya yayık altı ayranının kaynatılması ile elde edilen çökeleğe başta yörede "zahter" olarak bilinen ve dağlardan toplanan yabani kekik ile birlikte tuz, biber salçası ve isteğe bağlı olarak değişik baharatların (kırmızı acı biber, nane, kimyon, kişniş, mahlep, yenibahar, küçük Hindistan cevizi, karanfil, karabiber, tarçın, fesleğen, rezene, çörekotu ve istenirse sarımsak) ilave edilip yoğrulması ile üretilir.
Ürüne elle şekil verilir. Bu da armut büyüklüğünde konik bir yapıya sahip olmasına neden olur. Arapça "çökelek" anlamına da gelen “sürk” taze olarak genellikle kahvaltıda tüketilir. Bu peynir 2018 yılında tescil edilmiştir.
Gümüşhane Deleme Peyniri
Bu peynir inek sütünden yapılır. Doğal yöntemlerle asitliğinin geliştirilmesi ile sütün kesilmesi ve pıhtılaşması ile üretilen çökeleğin ön işlemlerden geçirildikten sonra, yağlı süt ile haşlanması ve yoğrulup şekillendirilmesi ile elde edilen homojen görünümlü, gözeneksiz, ısıtılınca eriyebilen, yarı sert bir peynirdir.
Peynirin yapısı kaygan olup yoğun süt aromasına sahiptir. Peynir 2021 yılında tescil ettirilmiştir.
Çankırı Küpecik Peyniri
Çankırı küpecik peyniri kültürel özelliğinin yanı sıra kış hazırlıkları kapsamında da önemli bir yere sahip. Yöre halkı yaz mevsiminde bu peyniri hazırlar. Bu peynir toprak küplere bastırılarak olgunlaştırılır. Peynirin mayalama aşamasında şirden mayası kullanılır. Peynir sırlı toprak küplere bastırılır, küplerin ağzı ise pamuklu bez ile kapatılır. Daha sonra kuma gömülür ve olgunlaşması beklenir. Bu peynir 2021 yılında tescil ettirilmiştir.
Malatya peyniri
Malatya peyniri silindir şeklinde olur. Üzeri oluklu ve çiğnendiği zaman ses çıkartan, yarı sert yapıda bir peynirdir. Peynir hem inek hem de koyun sütünden bazen de ikisinin karışımından yapılır. Malatya Peyniri, 85 °C üzerindeki suda veya peynir altı suyunda haşlanarak üretildiğinden, çiğnendiği zaman ses çıkaran karakteristik yapıya ve yanmaz tavada veya ateşte pişirilebilme özelliğine sahiptir.
100 yıldan fazla bir geçmişe sahip olan peynir taze olarak üretildiği için 6 ay içinde tüketilmelidir.
Bu peynir 2022 yılında tescil ettirilmiştir.
Yozgat Çanak Peyniri
Yozgat Çanak Peyniri, koyun, keçi ve ineklerden elde edilen sütlerden yapılan, Yozgat’a has, az olgun ve yarım yağlı bir üründür. Her aile, ya sadece kendi ürettiği sütü ya da birkaç aile bir araya gelerek (süt evi yöntemi) sırasıyla sütlerini peynire işlerler. Ürün, adını ambalajından alır.
Elle sağılan sütler süzek denilen bez torbalardan yararlanarak peynir yapılacak kaplara süzülür. Süzme işleminden sonra süt ısıtılmaz. Eğer süt sağıldıktan sonra bekleyip soğumuş ise hafif ısıtılarak mayalanır.
Peynir topraktan yapılmış çanak içine basıldıktan sonra kuma gömülerek olgunlaştırılır. Olgunlaşma serin ve hafif rutubetli ortamda 4 ay süre ile yapılır. Peynirin üretiminde ev yapımı maya kullanılır.
Peynir 2017 yılında tescil almıştır.
Urfa peyniri
Urfa Peyniri (Şanlıurfa Peyniri), çiğ inek, koyun ya da keçi sütünden veya bu sütlerin karışımı ile kendine özgü yöntemlerle üretilir. Üretim sürecinin sonunda olgunlaştırılmamış/taze peynir olarak ve sertlik derecesine göre yarı sert ve sert olmak üzere salamurada olgunlaştırılmış peynir grubunda tüketiciye sunulur.
Çiğ sütün ısıl işlemi ile üretilir ve en az 120 gün salamurada olgunlaştırılır. Ayırt edici karakteristik özelliklerinden birisi sahip olduğu şeklidir.
Olgunlaştırılmış Urfa Peyniri, geleneksel olarak yarım saat kadar suda bekletildikten sonra tüketilir. Peynir 2021 yılında tescil almıştır.
Malkara Eski Kaşar Peyniri
Malkara Eski Kaşarı, yöreye özgü olan mürdümük, çeşitli otlar ve kekik ile beslenen koyun, keçi ve ineklerden 1 Nisan - 31 Temmuz tarihleri arasında elde edilen sütlerin karışımından üretilir ve en az 90 gün süreyle olgunlaştırılır.
Malkara Eski Kaşarı, olgun hali 11 kg olacak şekilde kalıplara doldurularak üretilir. Peynirin kabuğu sert ve kalındır. En baskın temel tatları tuzlu, umami ve ekşidir.
Bu kaşar 2017 yılında tescil ettirilmiştir.
Maraş Parmak (Sıkma) Peyniri
Bu peynir, inek, koyun veya keçi sütünden ya da bunların karışımından yapılır. Sıcak suda iki parmak genişliğinde şekil verilen bir peynirdir. Üretiminden sonra yenilebildiği gibi tuzu alınmak suretiyle tatlılarda da kullanılır.
Peynir 2021 yılında tescil ettirilmiştir.
