Gizli şeker, tıbbi adıyla prediyabet, kandaki glukoz seviyesinin 100 ila 125 mg/dl arasında olduğu; ancak henüz tip 2 diyabet tanısı koyulacak düzeye ulaşmadığı bir sağlık durumudur. Vücut insülini etkili kullanamadığında ortaya çıkar.
Gizli şeker neden olur?
Prediyabetin gelişiminde genetik yatkınlık ve yaşam tarzı önemli rol oynar. Hareketsizlik, sağlıksız beslenme, karın çevresindeki yağlanma, uykusuzluk ve kronik stres, bu durumu tetikleyen başlıca etkenler arasında yer alır.
Başlıca risk faktörleri:
- Genetik yatkınlık
- Obezite ve bel çevresi genişliği
- Fiziksel aktivite eksikliği
- Uyku düzensizliği ve stres
- Hipotiroidi ve bazı ilaçların uzun süreli kullanımı
Gizli şekerin belirtileri nelerdir?
Prediyabet genellikle sinsi ilerler. Ancak bazı semptomlar hastalığın ipuçlarını verebilir.
Yaygın görülen belirtiler:
- Sürekli yorgunluk ve halsizlik
- Aşırı açlık ve susuzluk hissi
- Ağız kuruluğu
- Gün içinde sık idrara çıkma
- El ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma
- Yaraların geç iyileşmesi
- Görme bulanıklığı
- Deride koyulaşma (akantozis nigrikans)
- Minik et benlerinin oluşması
- Kadınlarda sık idrar yolu enfeksiyonu
- Regl döngüsünde düzensizlik
Tanı nasıl konulur?
Tanı koymak için açlık kan şekeri ve OGTT (oral glukoz tolerans testi) uygulanır. Açlık kan şekeri 100-125 mg/dl arası çıkan bireylere, 75 gram glukoz içeren sıvı verilir. İki saat sonra kan şekeri 140-199 mg/dl arasında ise prediyabet teşhisi konur.
Tedavi süreci nasıl ilerler?
Tedavide temel amaç, yaşam tarzı değişiklikleriyle tip 2 diyabet gelişimini önlemektir. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, stresin azaltılması ve kaliteli uyku, bu sürecin temel taşlarıdır. Gerekli durumlarda ilaç tedavisi uygulanabilir.
Sıkça sorulan sorular
Gizli şeker geçici midir?
Evet. Yaşam tarzı değişikliği ve düzenli takip ile geri döndürülebilir bir durumdur.
Gizli şeker göz sağlığını etkiler mi?
Yapılan çalışmalar, gizli şekerin göz damarlarına zarar verebileceğini göstermektedir.
Gebelikte gizli şeker riski var mı?
Gizli şeker, gebelikte hem anne hem bebek için risk oluşturabilir. Gebelik öncesi ve süresince kan şekeri takibi önemlidir.
Prediyabet diyabetle aynı şey mi?
Hayır. Prediyabet, diyabet öncesi aşamadır. Ancak gerekli önlemler alınmazsa tip 2 diyabete dönüşebilir.
Prediyabetin zararları nelerdir?
Gizli şeker; göz, böbrek ve sinir sisteminde hasarlara, damar sertliğine ve kalp-damar hastalıklarına neden olabilir.
Gizli şekerden korunmak mümkün mü?
Evet. Sağlıklı bir yaşam tarzı ile prediyabetten korunmak mümkündür.
Önerilen önlemler
- Günlük en az 30 dakika orta yoğunlukta egzersiz
- Akdeniz tipi beslenme alışkanlığı
- Sigaranın bırakılması
- Düzenli sağlık kontrolleri
- Stres yönetimi ve uyku düzeni
