Lassa ateşi, Batı Afrika'da yaygın görülen, kemirgen kaynaklı ve kişiden kişiye de bulaşabilen viral bir hastalıktır. Erken destekleyici tedavi ile sağkalım oranı artmaktadır. Lassa ateşi, Batı Afrika'da ortaya çıkan, 2 ila 21 gün süren akut viral hemorajik bir hastalıktır. Lassa virüsü, kemirgen idrarı veya dışkısıyla kontamine gıda ve ev eşyalarıyla temas sonucu insanlara bulaşır. Ayrıca, enfekte bireylerin kan ve vücut sıvılarıyla doğrudan temas yoluyla da yayılabilir.
Virüs, “çok memeli sıçan” olarak bilinen Mastomys cinsine ait kemirgenlerde taşınır. Bu kemirgenler hastalanmaz ancak virüsü çevreye yayarlar.
Endemik bölgeler
Lassa ateşi, Benin, Gana, Gine, Liberya, Mali, Sierra Leone ve Nijerya gibi ülkelerde endemiktir. Bu ülkelerde yaşayan bireyler, özellikle kırsal alanlarda enfekte kemirgenlerle daha sık karşılaştıkları için risk altındadır.
Belirtiler ve klinik seyir
Kuluçka süresi 6 ila 21 gün arasında değişir. Belirtiler genellikle hafif başlar ve şu semptomlarla ilerleyebilir:
- Ateş, halsizlik, baş ağrısı
- Boğaz ve kas ağrısı, mide bulantısı, ishal
- Göğüs ve karın ağrısı, kusma, öksürük
- Şiddetli vakalarda:
- Yüzde şişlik, kanamalar (ağız, burun, vajina, mide-bağırsak kanalı)
- Düşük tansiyon, şok, nöbetler, koma
Kalıcı veya geçici işitme kaybı
Ölüm oranı genel popülasyonda %1 civarında iken, hastaneye yatırılan ağır vakalarda bu oran %15’e kadar çıkabilir. Özellikle gebeliğin son üç ayında görülen enfeksiyonlar anne ve fetüs için yüksek risk taşır.
Nasıl bulaşır?
- Zoonotik Bulaş: Enfekte kemirgenlerin idrarı ve dışkısı ile temas
- İnsandan İnsana: Kan, idrar, dışkı ve diğer vücut sıvılarıyla temas
- Sağlık Ortamında: Kontamine iğne ve ekipman kullanımı
- Cinsel Yolla: Lassa virüsünün semen yoluyla bulaştığı bildirilmiştir
- Hava yoluyla bulaştığına dair kesin epidemiyolojik bir kanıt bulunmamaktadır.
- Tanı ve laboratuvar testleri
- Lassa ateşi, belirtileri itibarıyla sıtma, tifo, Ebola ve sarı humma gibi hastalıklarla karıştırılabilir. Kesin tanı için özel laboratuvar testleri gereklidir:
- RT-PCR (Ters Transkriptaz Polimeraz Zincir Reaksiyonu)
- ELISA (Antikor ve antijen tespiti)
- Hücre kültürü ile virüs izolasyonu
- Laboratuvar örnekleri yüksek biyogüvenlik koşullarında işlenmelidir.
Tedavi yöntemleri
Lassa ateşi için lisanslı bir aşı bulunmamaktadır. Tedavide antiviral ilaç ribavirin, hastalığın erken döneminde verilirse etkilidir. Bunun dışında rehidrasyon ve semptomatik tedavi, hayatta kalma şansını artırır.
Korunma yolları
- Gıdaların kapalı kaplarda saklanması
- Kemirgenlerin yaşam alanlarına girişinin engellenmesi
- Ev hijyeninin sağlanması
- Evcil kedilerin teşvik edilmesi
- Sağlık Kurumlarında:
- Standart enfeksiyon kontrol önlemleri
- El ve solunum hijyeni
- Eldiven, önlük, yüz maskesi ve gözlük kullanımı
- Kontamine atıkların güvenli şekilde bertarafı
Yüksek riskli gruplar:
- Sağlık çalışanları
- Endemik bölgelerde yaşayan bireyler
- Kalabalık yaşam alanlarında bulunanlar
- Uluslararası risk ve ihracat durumu
Nadir de olsa, Lassa ateşi taşıyan bireyler uluslararası seyahat yoluyla diğer ülkelere hastalığı taşıyabilir. Bu nedenle Batı Afrika’dan dönen ateşli hastalarda Lassa ateşi olasılığı dikkate alınmalıdır.
