İzmir’in Konak ilçesinde, Anafartalar Caddesi üzerindeki Başdurak Camii'nin avlusunda bulunan Hacı Hüseyin Medresesi, 17. yüzyıldan bu yana tarihi ve kültürel dokusunu koruyan önemli yapılardan biridir.
Caminin ismi nereden geliyor?
Hacı Hüseyin Medresesi, Başdurak (veya Başoturak) Camii ile birlikte 1062 (1651/1652) yılında zahire tüccarı el-Hac Hüseyin b. Mehmed tarafından yaptırıldı. O dönemde yapı, Cami Atik Mahallesi’nde sıra mahzenler yakınında yer alıyordu. Medrese ve cami uzun yıllar boyunca banisinin ismiyle anıldı. 19. yüzyıl başlarında “Başdurak” veya “Başoturak” ismi kullanılmaya başlandığı bilinmektedir. 1916’da düzenlenen bir berat belgesinde “Başoturak’ta Hacı Hüseyin Camii” ifadesi geçerek bu ismin bölgeye ait olduğunun resmi kaydı oluştu. Zamanla bu bölgesel isim camiye de ad oldu.
İzmir'deki büyük yangın tarihi yapıyı etkiledi
1717 tarihli vakfiye kayıtları, cami bünyesinde kıraat eğitimi verilen bir medresenin olduğunu gösteriyor. Bu durum, yapının bir darülkurra yani kıraat medresesi niteliği taşıdığına işaret etmektedir. 8 Temmuz 1742 tarihinde çıkan ve kırk sekiz saat süren yangın, Hacı Hüseyin Camii ve medresesini tamamen yok etti. İzmir’in üçte ikisini etkileyen bu felaket, dönemin kaynaklarında “harîk-i kebîr” (büyük yangın) olarak anıldı.
Sekiz yıl sonra yeniden inşa edildi
Yangından sekiz yıl sonra, 1750 yılında cami ve medrese yeniden inşa edildi. Hüseyin Efendi'nin torunları olan Şeyh Mehmedzâde Mehmed Emin Efendi ve kardeşi Ahmed Efendi, vakfa ait arsada aynı şekilde yeni yapılar kurdular. Bu süreçte vakıf dükkânları da yeniden yapıldı. Yeni vakfiyeye göre müderrislik, imamlık, vaizlik gibi görevler Hüseyin Efendi’nin soyundan gelen ehil kişilere bırakıldı. Ehil kimse bulunmazsa, kadı kararıyla âlim bir kişinin vekil olarak görevlendirilmesi şartı kondu. 1784 yılında Ahmed Said Efendi tarafından ikinci kez onarılan cami ve medreseye çeşitli dükkânlar, kahvehaneler ve sebilhaneler yapıldı. Bu yapılar o dönem, çalışanların maaşlarını güvence altına aldı. Günümüzde de varlığını koruyan yapı üç asırlık tarihi birikimi ile ziyaretçilerini ağırlamaya devam ediyor.
Hacı Hüseyin Medresesi'ne nasıl gidilir?
Günümüzde Hacı Hüseyin Medresesi, Konak ilçesi Anafartalar Caddesi üzerindeki Başdurak Camii’nin avlusunda yer alıyor. İzmir’in kalbinde yer alan bu tarihi yapıya, Konak Meydanı’ndan kısa bir yürüyüşle veya Kemeraltı yönüne giden otobüs ve dolmuşlarla ulaşmak mümkündür. Hacı Hüseyin Medresesi'ne aşağıdaki otobüsleri kullanarak, Şehit Fethibey durağında inerek ulaşım sağlayabilirsiniz.
41 Levent - Gümrük
42 Çınartepe - Gümrük
46 Çobançeşme - Gümrük
