İzmir il merkezinin güney-güneydoğusunda, Selçuk ilçesinde yer alan bir höyük olan Ayasuluk Tepesi’nde, yapılan kazılar, bölgede günümüzden 8 bin yıl öncesinden itibaren Neolitik yerleşmeler olduğunu ortaya çıkardı. Yine aynı kazılar, Efes’in Erken Tunç Çağı’nda kurulduğu ve Ayasuluk Tepesi’nin daha da eskiye dayanan ilk Efes yerleşmelerinden biri olduğunu ortaya koydu. Helenistik ve Roma Dönemleri’nde Efes’te gelişen kentin Bizans Dönemi’nde yeniden Ayasuluk Tepesi’ne geldiği, 1330 yılında Türkler tarafından alındığı ve Aydınoğulları Beyliği’nin başkentliğini yaptığı biliniyor.
Sağlam kalmayı başardı
Tepedeki su kemerleri, Belevi ile Selçuk arasındaki Pranga Mevkii doğusundaki su kaynaklarındaki suyu, Ayasuluk Tepesi yerleşimine getiriyor. Günümüzde yer yer 15 metre yüksekliğe kadar sağlam kalabilmeleriyle de ziyaretçilerini şaşırtmayı sürdüren bu yapılar, aynı zamanda dönemin teknolojik yetkinliğini de yansıtıyor
Günümüzde görülen Ayasuluk Kalesi, Selçuklu - Osmanlı izlerini taşır. Dış surlar gibi İç Kale de moloz taşlar ve devşirme malzeme kullanılarak inşa edilmiş ve 15 kuleyle güçlendirilmiş. Batıda ve doğuda olmak üzere iki girişi olan iç kalenin batı kapısı, dışa taşan duvarlarla korunmalı durumda. İç Kale içinde beş sarnıç bulunuyor. Bunlardan biri aslında Bizans Dönemi’nde yapılmış bazilikanın doğu (apsis) bölümü. St. Jean Bazilikası adıyla bilinen yapı Bizans İmparatorlu I. Justinianus tarafından 527 – 565 yılları arasında yaptırıldı. Bazilika, kale Türk kontrolüne geçtiğinde sarnıç haline dönüştürülüp yanına bir de hamam yapıldı.
Ulaşım çok kolay
Kale içinde konum olarak hakim bir durumdaki önemli bir yapıya 2009 yılı kazılarında ulaşıldı. Kapılarda süsleme unsuru olarak kullanılan bağ motiflerinin benzerleri yine kale içindeki İsa Bey Camii süslemelerinde de görülüyor. Bu nedenle kale köşkü olarak tanımlanan bu yapıyla caminin aynı dönemde ve aynı taş ustalarınca yapıldığı düşünülüyor.
İzmir tarihinin önemli gelişmelerine ve Anadolu’ya hakim olmuş siyasi yapıların izlerine rastlamanın mümkün olduğu Ayasuluk Tepesi’ne, Kuşadası’ndan 694, 693, 743, 770 no’lu otobüslerle uluşmak mümkün. İzmir’den ulaşım sağlayan tarih meraklıları ise İZBAN’ı kullanarak Selçuk’a, oradan da aktarma araçlarıyla höyüğe ulaşabilir.
