Balçova İnciraltı’nda yer alan Sancakburnu Kalesi, Osmanlı’nın İzmir’i korumak amacıyla inşa ettiği tarihi yapılardan biri olarak, günümüzde sembolik olarak varlığını koruyor. İzmir'in Balçova ilçesine bağlı İnciraltı semtinde yer alan Sancakburnu Kalesi, Osmanlı döneminin savunma yapılarından biri olarak görülüyor. Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa tarafından yaptırılan kale, tarih boyunca stratejik önemi ve mimarisi ile dikkat çekmeye devam ediyor.
Giriş yapan gemilerin kontrol noktası
Sancakburnu Kalesi, Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa’nın talimatıyla inşa edildiği bilinmektedir. Yapım sürecinde Dergâh-ı Ali Kapıcıbaşısı Gevezezâde Ağa görevlendirildi. Kale, özellikle İzmir Körfezi’ne giriş yapan gemilerin kontrolünü sağlamak ve şehri denizden gelebilecek tehditlere karşı korumak amacıyla inşa edildi. Kale inşa edilirken, antik çağda bölgede yer alan bir Roma tiyatrosunun kesme taş blokları kullanıldı. Kare planlı olarak tasarlanan yapıda, kaynaklara göre bir kale dizdarı ve yaklaşık 200 asker görev yaptı.
'Sancakburnu' adı nereden geliyor
Ünlü seyyah Evliya Çelebi, kaleye “Sancakburnu” adının verilme nedenini şu şekilde aktarır: Osmanlı Devleti’ne saygı göstermek amacıyla, körfeze giriş yapan yabancı gemiler direklerine beyaz bayrak çekerdi. Bu uygulama, Osmanlı'nın denizdeki egemenliğini simgeliyordu. 28 Haziran 1688 tarihinde meydana gelen büyük İzmir depremiyle kale yıkıldı. Sonraki yıllarda çeşitli dönemlerde kale onarıldı. 1828 yılında İzmir Ayanı Mansurizâde Emin Efendi kaleyi yeniden restore ettirdi ve buraya tabyalar yaptırdı.
Savaşlarda birçok kez zarar gördü
Kale, I. Dünya Savaşı sırasında körfeze giriş yapmak isteyen savaş gemilerine karşı savunma amacıyla kullanıldı. İngiliz donanması tarafından iki kez top ateşine tutulan yapı, savaş döneminde stratejik önemini bir kez daha gösterdi. Bu çatışmalarda hayatını kaybeden Osmanlı subay ve erleri Narlıdere Şehitliği’ne defnedildi. Sancakburnu Kalesi, tarihsel süreçte birçok kez zarar görmesine rağmen, günümüzde körfezin girişinde sembolik bir yapı olarak ayakta kalmayı sürdürüyor. Üzerinde dalgalanan Türk bayrağı ile birlikte, İzmir’in tarihi kimliğine katkı sunmaya devam ediyor.
İzmir’in üçüncü büyük kalesi olarak kabul edilen yapı, halk arasında “Yeni Kale” olarak da anılmaktadır. “Kal’a-i Bahir”, “Dışkale” ve “Kastraki” gibi adlarla da bilinen yapı, Osmanlı’nın deniz savunma mimarisine dair izler taşıyarak günümüze kadar korunmuştur.
Sancakburnu Kalesi nasıl gidilir?
Sancakburnu Kalesi’ne gitmek isteyenler, öncelikle İzmir şehir merkezinden Balçova yönüne hareket eden otobüs, dolmuş ya da özel araçla İnciraltı semtine ulaşmalıdır. İnciraltı Kent Ormanı'na oldukça yakın konumda yer alan kaleye kısa bir yürüyüşün ardından ulaşmak oldukça kolaydır. Balçova yönüne giden ESHOT otobüsleri:
7 Sahilevleri - Üçkuyular İsk.
811 Engelliler Merkezi - Montrö
311 İnciraltı - F. Altay
480 İnciraltı - Üçkuyular İsk.
