Yılbaşı yaklaşırken sokak tezgahlarında yer almaya başlayan, kırmızı ve taze görüntüsüyle evleri süsleyen kokina, Osmanlı’dan günümüze uzanan kültürel bir simge.
Kırmızı tomurcuklu kokina her yıl Aralık ayında satışa sunuluyor. Özellikle yılbaşı yaklaştıkça yoğun ilgi görüyor. Hoş görünümüyle "yılbaşı çiçeği" olarak bilinen kokina bu sene Aralık ayına sayılı günler kala tezgahlarda yerini almaya başladı.
RUM, YAHUDİ VE ERMENİ TOPLULUKLARI ARASINDA YAYGINLAŞTI
Kokina, özellikle İstanbul’da yılbaşı döneminin sembollerinden biri haline gelmiş bir bitki demeti. Aslında doğal haliyle tek bir tür değil; dikenli bir yaprak (Ruscus aculeatus) ile kırmızı meyvelerin (genellikle yabani diken çalılarının meyveleri) bir araya getirilmesiyle hazırlanıyor. Bu hazırlama işlemi ise tamamen el emeğinden oluşuyor.
Kırmızı meyveler tek tek dikenli gövdeye bağlanıyor ve yılbaşı döneminde satılan o klasik görünüm ortaya çıkıyor. Hazırlanış aşaması bir o kadar zahmetli olan kokina çiçeği İstanbul’un Rum, Yahudi ve Ermeni toplulukları arasında yaygınlaşarak bugünkü yılbaşı sembolüne dönüşmüş durumda.
KÖKENİ OSMANLI DÖNEMİNE UZANIYOR
Kokinanın yılbaşıyla özdeşleştirilmesinin temeli Osmanlı dönemine dayanıyor. Rumca “kokino” (κόκκινο) kelimesi “kırmızı” anlamına geliyor. Bu bitkinin kırmızı meyveleri, bereket, şans ve kötülüklerden korunma sembolü olarak görülüyordu.
YENİ YILIN ŞANS SİMGESİ
Yılbaşı yaklaşırken evlerde taze bir kokina bulundurmak ise yeni yılın şans getirmesi, hastalıkların ve uğursuzlukların geride kalması gibi inançlarla ilişkilendirildi. Özellikle Beyoğlu, Balat, Samatya gibi semtlerde yaşayan Rum ailelerin bu geleneği benimsediği; zamanla Müslüman ve Yahudi toplulukların da alışkanlığı devraldığı biliniyor.
KOKİNA NEDEN TERCİH EDİLİYOR?
Kokinanın yılbaşı süslemelerinin baş rolünde yer almasının sebebi ise onun bu tarihsel yolculuğu.
Kırmızı-mor meyveler yılbaşı dekorasyonlarında kullanılan canlı renklerle uyumlu olmakla birlikte yapraklarının dayanıklılığı sayesinde günlerce bozulmadan evde durabilmesi, onu dönemlik bir süs haline getiriyor.
Geçmişte, yılbaşı alışverişine çıkan ailelerin sokak satıcılarından kokina alması bir ritüele dönüşmüştü. Bu alışkanlık günümüzde de devam ediyor ve kokina, yılbaşının nostaljik simgelerinden biri olarak görülüyor.
KOKİNA ÇİÇEĞİ SUYA KONUR MU?
Kokinanın bakımı ise merak ediliyor. Kokinanın su ihtiyacı köklerinden giderilmelidir. Haftada 1 kök kısımlarını 1 gün süreyle suda bekletmeyi deneyebilirsiniz. Kokinanın köklerine su vermek ancak bitkinin ömrünü uzatacaktır.
Kokinalar hem çok soğuk havalardan hem de çok sıcak ortamlardan hoşlanmazlar, bu yüzden evinizin en serin yerine konumlandırmalısınız.
