Mithatpaşa caddesi 126 Sokak’taki Ayşe-Seniha Mayda Köşkü, İzmir’de 1895-1907 yıllarında valilik yapan Kamil Paşa tarafından oğlu Sait Paşa için yaptırıldı. Konağın mimarının Konak Saat Kulesi’ni de tasarlayan Raymond Charles Pere olduğu konusunda veriler mevcut olsa da bu konuda kesin bir bilgiye ulaşmak henüz mümkün değil. Ayşe-Seniha Mayda Köşkü’nün inşa süreci ve mimarına ilişkin doğrudan bir bilgiye arşiv belgelerinde henüz rastlanmamış olsa da Osmanlı Arşivi’ndeki bir belge, Sadrazam Kâmil Paşa’nın Saat Kulesi’nden sonraki dönemde de Mimar Raymond Charles Péré ile şahsi mülkleri için çalışmaya devam ettiğini ortaya koyuyor. Söz konusu belgede, “Fasülye’de Galazi Sokağı’nda Mühendis Mösyö Péré tarafından inşa olunan altı bab hane ve dört bab dükkân” ifadesi yer alıyor. Sadrazam Kâmil Paşa’nın Saat Kulesi’ne gösterdiği özel ilgi ve bu belgedeki bilgiler, köşkün de Péré tarafından tasarlanmış olabileceği ihtimalini güçlendiriyor.Sadrazam Kâmil Paşa, Aydın Valiliği görevinden sonra Kıbrıs’a döndü; İzmir’deki mülkleri ise kiraya verilerek elde edilen gelir ailesi arasında paylaşıldı. Arşiv belgeleri, köşkün zaman içinde Musevi İnas (Kız) Mektebi, Göztepe İtalyan Mektebi ve İzmir Hususi Devrim Ortaokulu gibi çeşitli amaçlarla kiraya verildiğini gösteriyor. Köşkün bilinen son kiracısı ise, 9 Eylül 1922’de İzmir’e giren ilk askerlerden biri olan Mehmet Dürdali Karasan.
Mayda Ailesi ve ünlü konuklar
Mayda Ailesi, 1950’li yıllarda köşke yerleşti; Ayşe Mayda ise 2021’deki vefatına kadar burada yaşamını sürdürdü. İzmir’in modernleşme sürecinde etkin rol oynayan köklü ailelerden biri olan Mayda Ailesi, kent yaşamına, eğitim alanındaki reformlara ve kültürel gelişmelere önemli katkılarda bulundu. Ayşe-Seniha Mayda Köşkü, bu tarihsel birikimin bir simgesi haline geldi; Safiye Ayla, Şerif Muhiddin Targan gibi sanatçıların yanı sıra Irak Kralı gibi devlet insanlarını da ağırladı. Ayşe Mayda, köşkün kapılarını yalnızca özel konuklarına değil; öğrencilere, akademisyenlere, gazetecilere, yazarlara ve sivil toplum temsilcilerine de açarak yapının kente mâl olmasını sağladı. Arkas Holding’in köşkün tarihini gözeterek gerçekleştirdiği incelikli restorasyon çalışmaları sonucunda Ayşe – Seniha Mayda Köşkü, 2025’te Arkas Sanat Göztepe adıyla kültür & sanat merkezi olarak yeniden hayata kazandırıldı.
Ana strüktür taş duvarlardan oluşuyor
Yapının dış cephesinde kullanılan iki renkli tuğlalarla oluşturulan geometrik desenler, iç mekandaki zarif Art Nouveau detaylarıyla uyum içinde bütünleşerek, bu eserin usta bir mimarın elinden çıktığını açıkça ortaya koyuyor. Yapının taşıyıcı sistemi dikkat çekici bir özelliğe sahip. İç mekânda, sıva altında gizlenmiş ahşap bir karkas sistem bulunmakta ve bu sistem kalın taş duvarlarla çevrelenmiş durumda. En dış yüzeyde ise tek sıra tuğla kaplama yer alıyor. Dış cephede görülen karakteristik tuğla örgü, yapının tamamen tuğladan inşa edildiği izlenimini yaratsa da, gerçekte ana strüktür taş duvarlardan oluşuyor. Ayrıca, teknik ve statik gereklilikler doğrultusunda ahşap karkas sistemi destekleyici unsur olarak kullanılmış. Hassas ölçüm yöntemleriyle yapılan tespitler, yapının tüm kat duvarlarının tam olarak üst üste denk geldiğini gösteriyor.
Anı odası ve masal gibi bir bahçe
Köşkün bahçesi, ağaç türleri açısından oldukça zengin bir görüntü sunuyor. Bahçede çam, fıstık çamı, kızılçam, sedir ağaçları, akçaağaç, akasya, dut, defne, erguvan, ıhlamur, jakaranda, Japon soforası, karaağaç, karabiber, keçiboynuzu, kokar ağaç, tespih ağacı ve zeytin ağacı bulunuyor. Köşkün arka bahçesindeki bir gölet de bulunuyor. Bahçenin en önemli özelliklerinden biri ise döşenmiş olan doğal taşlar.
Uzun süren bir restorasyon sürecinin ardından kapılarını “Arkas Sanat Göztepe - Ayşe & Seniha Mayda Köşkü” adıyla açan bu tescilli yapıyı değerli kılan sadece mimari yönü değil hiç kuşkusuz. İzmirlilerin belleğinde unutulmaz yeri olan kültür sanat insanı, hayırsever Ayşe ve Seniha Mayda kardeşlerin konutu olması burayı ayrıca değerli kılıyor. Geç Osmanlı - erken Cumhuriyet dönemi mimarisini yansıtan İzmir’in yeni sanat durağında, bu iki değerli insanın yaşamından kesitler sunan bir anı odası da hazırlanmış.
