İzmir'in Urla ilçesinde bulunan ve İon kentlerinden biri olan Klazomenai Antik Kenti ayrıca zeytinyağı ticaretinde de öne çıkar. Bu antik kent en eski zeytinyağı üretim tesisi olma yönüyle de dikkat çekmektedir.
İzmir’in Urla ilçesinde denize nazır bir konumda yer alan Klazomenai, tarihin tozlu sayfalarından günümüze ulaşan eşsiz bir miras. Antik İyon kentlerinden biri olan bu büyüleyici yerleşim, yalnızca kalıntılarıyla değil; aynı zamanda dünyanın bilinen ilk zeytinyağı işliğiyle de dikkat çekiyor. Zeytin ağacının gölgesinde binlerce yıllık bir geçmişe tanıklık eden Klazomenai, ziyaretçilerine hem tarihle hem de doğayla iç içe benzersiz bir keşif fırsatı sunuyor.
Ege Bölgesi’nin en eski yerleşim merkezi ve tarih boyunca önemli ticaret merkezlerinden biri olan Kent, Urla’daki Karantina Adası'ndan Ayyıldız ve Cankurtaran tepelerine kadar geniş bir alana yayılmaktadır. Yapılan kazılar, bölgenin tarihinin M.Ö. 4. bine kadar uzandığını ve Kalkolitik Çağ izleri taşıdığını göstermektedir.
Zeytinyağı üretimi bu kentte doğdu
Klazomenai Antik kentinin en dikkat çeken özelliği de zeytinyağı üretim teknolojisinin günümüzden 2600 yıl önce burada geliştirilmiş olmasıdır. Kazılarda ortaya çıkarılan kayaya oyulmuş 15 çukurdan oluşan zeytinyağı işçiliği, antik dönemde kentin sadece kendi ihtiyacını değil, ihracat odaklı üretim yaptığını kanıtlar. Üretilen zeytinyağı ve şarap, Klazomenai’ya özgü kuşak bezemeli amphoralarla depolanıp taşınmış ve Mısır ile Karadeniz’e ihraç edilmiştir.
Klazomenai Antik Kenti'nin tarihçesi
On iki İon kentinden biri olan Klazomenai, Urla-Çeşme yarımadasının kuzey kıyısında, İzmir Körfezi’nin ortalarında yer alır. Kentin doğu sınırının Smyrna yakınlarına, batı sınırının Gülbahçe civarına, güneyde ise Sığacık Körfezi’ne kadar uzandığı anlaşılır. Kentin içinde Balçova’daki Agamemnon Kaplıcaları yakınında yer aldığı bilinen Apollon Tapınağı da bulunur.
Geometrik Dönem’de (M.Ö. 900-650) apsidal ve dikdörtgen evler, sur duvarları ve nekropol alanları kentin geliştiğini gözler önüne serer. Erken Arkaik Dönem’de (M.Ö. 650-546) “Yaban Keçisi Stili” adı verilen seramik üslubu ön plana çıkmış, Klazomenaililer Doğu Akdeniz ve Karadeniz’e kadar uzanan ticaret ağları kurmuştur.
M.Ö. 546’da Pers işgaliyle yerleşim kesintiye uğramı ve yaklaşık 20-25 yıl boyunca kent terk edilmiştir. M.Ö. 525-520 civarında halk eski kente dönerek yaşamı yeniden başlatmış, özellikle zeytinyağı işlikleri ve ticaret canlanmıştır. Ancak M.Ö. 499’daki İon Ayaklanması sırasında Klazomenai tekrar Perslerin eline geçmiştir. Kentin bazı bölgelerinde görülen yangın izleri bu dönemin tahribatına işaret eder.
Bu süreçten sonra Klazomenai, anakaradaki yerleşimini büyük ölçüde terk ederek Karantina Adası’na taşınmıştır. M.Ö. 5. yüzyılda burada yeni bir kent yaşamı başlamış, aynı dönemde Atina karşıtı toprak sahipleri Limantepe’de Hippodamos planlı “Khyton” adlı bir şehir kurmuştur. Ancak M.Ö. 350’lerde bu yerleşim terk edilmiş ve Klazomenaililer yaşamlarını Karantina Adası’nda sürdürmüştür.
Klazomanai Antik Kenti'ne nasıl gidilir?
İzmir’den Klazomenai Antik Kenti’ne ulaşım oldukça kolay. Kendi aracıyla kente ulaşmak isteyenler için İzmir-Urla arası yaklaşık 45 dakika sürer. Toplu taşıma ile ulaşım sağlamak isteyenler, İzmir metrosuna binerek Kaymakamlık durağında inebilir, Narlıdere İtfaiye durağından 984 numaralı otobüse binerek İskele durağında inebilirler.
