İzmir’in Konak ilçesinde yer alan Tarihi Kemeraltı Çarşısı’ndaki 130 yıllık geçmişe sahip Arap Han, eski hareketliliğini yitirmiş durumda. 3 bin 500 metrekare büyüklüğündeki bu tarihi han, bir zamanlar canlı bir ticaret merkeziydi. Ancak bugün, 50 dükkândan yalnızca 10’u açık kalmış durumda. XIX. yüzyılın ikinci yarısında kesme taş, moloz taş ve tuğladan inşa edilen han, mimari özellikleriyle dikkat çekse de şu anda hem restorasyon hem de ilgi bekleyen bir sessizliğe bürünmüş durumda.
“Arap Han öldü gitti”
Han esnafından 80 yaşındaki Raşit Sabuncuer, çarşının eski günlerinden eser kalmadığını söylüyor. Sabuncuer, şunları dile getiriyor:
“Arap Han öldü gitti. Ne söyleyebilirim, artık hayırlısı diyelim. Eskiden burası çok hareketliydi, çok kalabalıktı. Herkes gelirdi. Burası çay ocağıydı, günde 2 bin tane çay satılıyordu. Şimdi ne gelen var, ne giden. Maalesef, maalesef.”
“Çarşı, tanınmaz hale geldi”
1962-1997 yılları arasında hanın en hareketli dönemlerinde esnaflık yapan Osman Kaya’nın oğlu Nafi Kaya ise babasının izinden giderek 41 yıldır burada çalışıyor. Ancak Kaya, Arap Han’ın eski günlerini özlemle hatırladığını belirtiyor:
“Eski Arap Han’la bugünkü hali arasında hiçbir benzerlik yok. Çarşı bomboş. Hava soğuk olunca insanlar buraya inmiyor, alışveriş merkezlerine gidiyor. Eski hareketlilik kalmadı, çoğu dükkân kapandı. Birkaç yıl daha böyle devam ederse buradaki esnaf da dükkanlarını kapatmak zorunda kalacak.”
“Hayat pahalılığı herkesi vurdu”
Nafi Kaya, ekonomik sıkıntıların hem esnafı hem de müşteriyi etkilediğini söylüyor. Hayat pahalılığının alışverişi azalttığını ifade eden Kaya, şu yorumları yapıyor:
“Hayat pahalılığı yüzünden herkesin alım gücü düştü. Fiyatlar yükseliyor ama müşteri sayısı azalıyor. Burada orta gelirli vatandaşlara hitap ediyoruz, dışarıya göre fiyatlarımız uygun ama bu bile yeterli olmuyor. Her şey pahalandıkça insanların alışveriş yapma isteği azalıyor.”
Fiyatlar uygun, müşteri az
Arap Han’ın hala uygun fiyatlı ürünler sunduğunu belirten Kaya, bu avantajın çarşıya ilginin artırılmasında yetersiz kaldığını belirtiyor:
“Burası dar gelirli ve orta gelirli insanlara uygun fiyatlarla hizmet veriyor ama yeterince müşteri gelmiyor. İnsanlar alışveriş merkezlerine yöneliyor. Bu durum esnafı daha da zor duruma sokuyor. Çarşıda bir hareketlilik olması için hem alım gücünün artması hem de insanların tekrar buraya yönelmesi gerekiyor.”
Tarihi çarşı için endişeler
Arap Han’ın tarihi dokusu ve kültürel mirasının korunması gerektiğini vurgulayan Kaya, çarşıdaki ekonomik sıkıntılar nedeniyle kapanan dükkanların sayısının artmasından endişe duyuyor. Han esnafı, bu tarihi yapının eski ihtişamını yeniden kazanabilmesi için hem ekonomik hem de toplumsal desteğin şart olduğunu söylüyor.
