İzmir'in Fahrettin Altay semtinde, Hava Eğitim Komutanlığı sahasında bulunan ve 1890 yılında inşa edilen tarihi Reşadiye Köşkü, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün 1934 yılında ziyaret ettiği önemli bir miras olarak biliniyor.
Havacılık tarihinde kritik bir üs görevi görmüş olan bu yapı, ülkemizde Atatürk'ün ziyaretine rağmen müzeye çevrilmemiş nadir yerlerden biri. Yapının özgünlüğünü yitirmesi ve askeri kısıtlamalar nedeniyle halkın erişimine kapalı olması eleştirilere neden oluyor.
RESTORE EDİLDİ
Mülkiyeti Hazine’ye ait olan köşk, 1950 yılında hazineden Hava Kuvvetleri Komutanlığı’na tapulu olarak tahsis edilir, “Hava Subay Lokali” olarak kullanılmaya başlar. 11 Mart 1993 çıkan bir yangınla çatı bölümü tamamen yandı. Bina 1993 yılında restore edilerek yeniden hizmete açıldı.
2008 yılında zemin kat “Anı Salonu” olarak yeniden tefriş edilir ve tarihi binanın yanına “Kışla Gazinosu” yapıldı. Köşkün tarihi yapısında değişikliğe gidildi. Köşkün özgün yapısına ait merdiven girişindeki parmaklıklar, kapı girişindeki alınlık demirleri kaldırıldı. Özgün yapıda olmayan imitasyon iki arlan heykeli kapı girişine yerleştirildi. Kapı üstüne “Reşadiye Köşkü” yazıldı. Bu yanlış değişiklik sonucu gazinoda yapılan bir kısım düğünlerin haberleri “Tarihi köşkte evlendiler” başlığıyla (!) basına yansıdı.
ATATÜRK’ÜN KALDIĞI VE MÜZE OLMAYAN TEK KÖŞK
Türkiye’de Atatürk’ün ziyaret ettiği veya kaldığı yerler, müze olarak korunuyor. Ancak Atatürk’ün ziyaret ettiği bir yer olmasına karşın, müzeye çevrilmemiş bir yer var, o da İzmir deki Reşadiye Köşkü.
Tanıtım broşüründe “Atatürk’ün İzmir ziyaretinde ikametgahına ayrılan binada, ülkemizi ziyaret eden bazı yabancı devlet adamları da burada Atatürk tarafından ağırlanır ”bilgisi veriliyor. 11 Nisan 1934 günü Atatürk, Reşadiye Köşküne gelir, büyük kısmı Birinci Dünya Savaşı ve İstiklal harbi dönemi gazi subaylarla konuşup, Reşadiye Köşkü önünde bu anı fotoğraf ile ölümsüzleştirdiği belirtiliyor. Bu fotoğrafın özelliği, köşkün girişini sağlayan altı basamaklı merdivende, Atatürk’ün nerede durduğunu açıkça göstermesi. Bu fotoğraf size veya çocuğunuza “Atatürk de burada fotoğraf çektirmişti” diyerek fotoğraf çektirme imkanı sağlamamaktadır ki bu heyecan verici durum.
MÜZE YAPILMASI ÇAĞRISI
Celal Öcal Kent-Yaşam Yazıları’nda köşkle ilgili şu ifadeler yer aldı:
“22 Haziran 1934’de Atatürk hangar içinde bulunan, dönemin en modern deniz tayyaresi Supermarine Southampton’ı İran Şah’ına gezdirir, aralarında İran Şahı Rıza Pehlevi’nin de bulunduğu kalabalık bir heyetle, tayyare önünde fotoğraf çektirir. Bu fotoğrafta da Atatürk’ün durduğu yer bellidir. Bu bilgilerle hayalinizde 1934 yılına gider, aynı kapıdan giriş yapar, Atatürk’ün takip ettiği yolu yürüyerek Reşadiye Köşkü’ne gidebilir, onun durduğu merdiven basamağında fotoğraf çektirebilir, anı evindeki Türk havacılık tarihinin en önemli olaylarının fotoğraf sergisini gezebilirsiniz. Reşadiye Köşkü çıkışı yine Atatürk’ün yürüdüğü yolu kullanarak, Tayyare Hangarı’na gider, fotoğraftaki Southampton deniz tayyaresini, Atatürk’ün bulunduğu yeri hayalinizde canlandırarak, onu saygı ve rahmetle anarak müzeden ayrılabilirsiniz. Bu yönde bilgilendirilen her Türk insanının benzer duygularla Reşadiye Köşkü Atatürk Havacılık Müzesi’ni gezmekten mutluluk duyacağından şüphemiz yoktur.
Atatürk’ün ziyaret ettiği Reşadiye Köşkü’nün de müzeye çevrilmemiş olmasını kabul etmiyoruz. Araştırmacılara, yerel yönetimlere, Kültür Bakanlığı yetkililerine, halka Hava Eğitim Komutanlığının getirdiği keyfi yasağa son vermesini Milli Savunma Bakanlığı’ndan bekliyoruz. Reşadiye Köşkü’nü müzeye çevirmemekte yapılacak ısrarın sadece Hava Eğitim Komutanı’nın değil, Türk Hava Kuvvetleri’nin saygınlığına gölge düşürecek yorumlara da yol açacağını da hatırlatıyoruz.
Atatürk’ün ziyaret ettiği bütün mekanların müze olarak korunması gibi Reşadiye Köşkü’nün de müze olmasını, İzmir’in Türkiye’nin arzusu olduğunu belirtiyoruz. Reşadiye Köşkü’nün Atatürk Havacılık Müzesi olarak halkın ziyaretine açılmasını yetkililerden talep ediyoruz.
