Cumhuriyetin ilk dönemlerinde kırsal reform hareketleri kapsamında açılan köy enstitülerinden biri de İzmir'deydi. Kızılçullu Köy Enstitüsü ilk kurulan enstitülerden biri. Kızılçullu Köy Enstitüsü, günümüzde Buca’ya bağlı Akıncılar Mahallesindeki NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü) karargahı içerisinde konumlanıyor. 1952 yılında Türkiye’nin NATO’ya katılması ile Kızılçullu Köy Enstitüsü ve arazisi NATO’ya bağlı 6. karargah olarak hizmet etmeye başladı ve bu nedenle sivil ziyaretçilere kapalı.
Kızılçullu Köy Enstitüsü
1932 yılında kurulan Halkevleri’nin etki alanı sadece kentlerle sınırlı kalınca o dönem için eğitimde reform denilebilecek köy enstitülerinin ilklerinden olan Kızılçullu Köy Enstitüsü kuruldu. İlk olarak 1912 yılında Uluslararası Kolej (Buca Amerikan Koleji) adında prestijli bir okul olarak hizmet eden bina 1937 yılında Erken Cumhuriyet Döneminin en başarılı projelerinden biri olan Kızılçullu Köy Enstitüsü’nün kuruluş yeri oldu.
Daha önce namı ABD’ye (Amerika Birleşik Devletleri) kadar ulaşmış Uluslararası Kolej İzmir adıyla bilinen Buca Amerikan Koleji 1934 yılında kapanınca kampüs ve arazisi Kültür Bakanlığınca satın alındı. 1937 yılında ilk köy enstitüsü denemelerinden biri Eskişehir’e, diğeriyse Buca Amerikan Koleji’nden satın alınan kampüse kuruldu.
Kızılçullu Köy Enstitüsü’nde öğrencilere; demircilik, modern tarım yöntem ve teknikleri, marangozluk, tarım ve hayvancılıkta bazı hastalıkların tedavisi gibi birçok alanda eğitim veriliyordu. 1940 yılına geldiğimizde Kızılçullu Köy Enstitüsü 200 dönümlük bir alan içinde 36 bina 4 baraka ve 30’dan fazla sanatsal değeri olan yapıya sahip olarak her yıl yüzlerce mezun veriyordu. Dönümlerce arazi üzerine kurulan Kızılçullu Köy Enstitüsü, ana bina dışında çoğu eğitim binası ile konutların daha farklı ve uzak konumlarda bulunması nedeniyle burada eğitim görenler köy hayatından farklı his yaşamadılar. Öyle ki içerisinde tarım ve hayvancılığın da yapıldığı Kızılçullu Köy Enstitüsü ile kapladığı arazi onlarca kurağıyla adeta bir köye benzetiliyordu.
Kızılçullu Köy Enstitüsü’nde eğitim
Açılışının ilk yıllarında Kızılçullu Köy Enstitüsü’nde eğitim üç ayrı devre olarak planlıyor. İlk iki sınıf ilkokulların dördüncü ve beşinci sınıfların niteliğine denk geliyordu. Üç yıllık köy enstitüsü mezunları, Kızılçullu Köy Enstitüsü’nün dördüncü sınıfına alınıyor, buradan mezun olanlar da 5. sınıf için enstitüde tekrar eğitim hakkı kazanıyordu.
1940 yılında Kızılçullu Köy Enstitüsü’nde eğitim beş yıla çıkarıldı.
Dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün köy enstitüleri hakkında çıkan kanunla ilgili söylediği “İlköğretim davası, insan olmak, millet olmak davasıdır.” sözleri hala binanın tarihi panolarla anlatımında yer verilir. Zemin üstüne dört kat dikdörtgen olacak şekilde inşa edilen ve binaya girenleri gizemli bir saat kulesiyle karşılayan yapının ana kapısında dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel’in ziyaretine ilişkin fotoğraf da bulunuyor.
Kızılçullu Köy Enstitüsü’nün kapanışı
1948 yılına geldiğimizde 21 Köy Enstitüsünün açıldığı Türkiye Cumhuriyeti’nde Milli Eğitim Bakanlığına getirilen Tevfik İleri, Adnan Menderes’in talimatıyla Köy Enstitülerini 1954 yılında kaldırarak İlköğretmen okulları açtı.
Uluslararası Kolej İzmir (Buca Amerikan Koleji) olarak hizmet verdiği yıllarda mezunlarından birinin Adnan Menderes olmasına rağmen Kızılçullu Köy Enstitüsü’nün kapanma kararı 1952 yılında ülkemizin NATO’ya girmesiyle alınmış oldu. NATO’ya bağlı 6. Karargah için tesis aranırken dönemin başbakanı tarafından Kızılçullu Köy Enstitüsü ve arazisi bu amaç için tahsis edilir.
Kızılçullu Köy Enstitüsü nerededir? Nasıl gidilir?
Adres: Buca Akıncılar Mahallesi’nde konumlanan Eski Amerikan Koleji günümüzde NATO Karargahı içerisinde bulunması nedeniyle maalesef ki ziyaret ve fotoğraf çekimi yasak.
