Anayasa Mahkemesi (AYM), 2 yıl veya daha kısa süreli hapis cezası öngören suçlarda, sanığın 5 yıl denetim süresi sonunda suçu işlememiş sayılması uygulaması olan hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) düzenlemesini Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti. Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre, iptal başvurusu CHP ve Muğla 4. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından 2024 tarihli ve 7499 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un bazı maddelerinin iptali istemiyle yapılmıştı. Kararın 9 ay sonra yürürlüğe girmesi öngörülüyor.
Başvuruda, kanunun 15. maddesiyle, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 231. maddesindeki "hükmün açıklanmasının geri bırakılması" düzenlenmesinde yapılan değişikliklerin Anayasa'ya aykırı olduğu ileri sürüldü.
HAGB ile kişiler hakkında "fiili cezasızlık imkanı" getirildiği ifade edilen başvuruda, cezanın caydırıcılık etkisinin ortadan kaldırıldığı, dolayısıyla mağdurlar yönünden doğan zararların telafi edilemediği belirtildi.
HAGB'nin iptaline hükmeden AYM, kararın 9 ay sonra yürürlüğe girmesini kararlaştırdı.
KARARIN GEREKÇESİNDEN
Yüksek Mahkemenin gerekçeli kararında, 5271 sayılı Kanun'un HAGB kurumunun düzenlendiği 231. maddesinin 5 numaralı fıkrasının birinci cümlesinin, AYM'nin 1 Haziran 2023 tarihli kararıyla iptal edildiği anımsatıldı.
Dava konusu kuralla, HAGB kurumuna ilişkin düzenlemelerin yapıldığına işaret edilen kararda, şu tespitler yer aldı:
"HAGB kurumunun kamu görevlisinin görevi sebebiyle işlediği ve Anayasa'nın 17. maddesi bağlamında işkence, eziyet ve kötü muamele kabul edilen suçlar bakımından uygulanmayacağına dair yasal bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu hususta yasama organınca Anayasa Mahkemesinin anılan iptal kararındaki tespitleri gözetilerek bir düzenlenmenin yapılmadığı, kuralın iptal edilen hükümle kamu görevlisinin görevi sebebiyle işlediği ve Anayasa'nın 17. maddesi anlamında işkence, eziyet ve kötü muamele kabul edilen suçlar yönünden aynı sonuçları doğuracağı açıktır. Bu itibarla kural Anayasa'nın 17. maddesinin devlete yüklemiş olduğu faillere fiilleriyle orantılı cezalar verilmesi ve mağdurlar açısından uygun giderimin sağlanması şeklindeki usul yükümlülüğüyle bağdaşmamaktadır. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa'nın 17. maddesine aykırıdır. İptali gerekir."
KAÇAK SANIKLAR HAKKINDA YARGILAMA YAIPLABİLMESİNE İLİŞKİN DÜZENLEMEYE İPTAL
AYM, 5271 sayılı Kanun'un "kaçağın tanımı" başlıklı 247. maddesindeki "Kaçak sanık hakkında kovuşturma yapılabilir. Ancak, daha önce sorgusu yapılmamış ise mahkumiyet ve ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilemez." hükmünü de Anayasa'ya aykırı bularak iptal etti. İptal hükmü 9 ay sonra yürürlüğe girecek.
Kararda, dava konusu kuralla, kaçak sanık hakkında kovuşturma yapılması ve bunun istisnalarının düzenlediği ancak "güvenlik tedbirleri"ne ilişkin bir istisnanın öngörülmediğinin anlaşıldığı bildirildi.
Yüksek Mahkemenin kararında, sanığın yargılamadan kaçma niyetinin bulunmadığı ve savunma hakkından feragatin şartlarının oluşmadığını öne sürerek yeniden yargılama ve değerlendirme yapılmasını talep edebilmesine imkan sağlayan herhangi bir güvenceye de kanunda yer verilmediği vurgulandı.
