Süleyman Ferit Eczacıbaşı’nın İzmir’in İkiçeşmelik semtinde doğduğu tarihi köşk satılığa çıkarıldı. İzmir’in en köklü değerlerinden biri olan Eczacıbaşı’nın gözlerini dünyaya açtığı iki katlı cumbalı ev, 22 Temmuz tarihinde 10 milyon 500 bin lira bedelle satışa çıkarıldı. Tarihi köşkün akıbetinin ne olacağı merak konusu oldu.
Eczacıbaşı ismi, İzmir’in köklü değerlerinden biri. Bu ismin temelini atan Süleyman Ferit Bey, 1885 yılında İkiçeşmelik yokuşunda, Eşrefpaşa Caddesi’nde bugün de hala ayakta olan iki katlı cumbalı evde dünyaya geldi. O dönemde "Tuzcu Mescidi Sokağı No:27" olarak bilinen bu ev, yalnızca onun değil, ailesinin de hayatında önemli bir yer tuttu. Süleyman Ferit, eşi Saffet Hanım ile birlikte altı oğlunu (Kemal, Melih, Vedat, Haluk, Şakir ve Nejat) bu evde büyüttü. Doğumdan hemen sonra kaybettikleri Sedat da yine burada dünyaya gelmişti. Aile fertlerinin tamamı İzmir’de doğmuş, bu konak da onların ilk yuvası, çocukluklarının ve gençliklerinin sessiz tanığı olmuştu.
60 yılını burada geçirdi
Süleyman Ferit Bey, her sabah evinden çıkıp Mekke Yokuşu'nu inerek Kemeraltı’na ulaşır, Şifa Eczanesi’nde görevine başlardı. Burada tam 60 yılını geçirdi. Kolonya üretimi yaptığı laboratuvarı Birinci Beyler’de, başeczacısı olduğu Guraba-i Müslimin Hastanesi ise sokağın öteki ucundaydı. Süleyman Ferit Eczacıbaşı, hayatını İzmir’in kalbinde yaşadı ve yine burada hayata veda etti.
Tarihi konak satılık!
Ancak bu konak, 22 Temmuz tarihinde satılığa çıkarıldı. Eşrefpaşa Caddesi üzerinde yer alan tarihi köşk için 10 milyon 500 bin lira fiyat biçildi. Tarihi köşkün akıbeti belirsizliğini korurken, hobi olarak İzmir hakkında araştırmalar yapan Akif Genç isimli İzmirli bir yurttaş, bu köşkün koruma altına alınması için harekete geçti.
İzmirli bir yurttaş koruma altına alınması için harekete geçti!
Akif Genç, ilk olarak Eczacıbaşı Holding ile iletişime geçti. Holdingden olumsuz yanıt alan Akif Genç, köşkle ilgili yaşadığı süreci şu sözlerle özetledi:
“Her sabah yürüyerek işe giderken önünden geçtiğim bu değerli konakta ‘satılık’ afişini görmek, içimi derinden burktu. İzmir’in en eski Türk mahallelerinden biri olan bu bölge, benzersiz dokusuyla adeta bir açık hava tarih kitabı. Ne var ki, bir asrı geride bırakmış pek çok geleneksel Türk evi ya kendi haline bırakıldığı için ya da yangına elverişli ahşap yapılar olmalarından dolayı birer birer yok oluyor. Süleyman Ferit Eczacıbaşı, İzmir’i var eden insanlardan bir tanesi. Bu evin önemini Eczacıbaşı Vakfı’nda bilen insanların sayısı ne yazık ki bir elin parmaklarını geçmiyor. Bu evin satılığa çıkarılması beni çok üzdü. Çünkü burası korunması gereken yapılardan bir tanesi. İkiçeşmelik yokuşunda bu konaktan başka tarihi konak kalmadı artık. Konuyla ilgili Eczacıbaşı Holding ile iletişime geçtim. Mülkiyeti artık onlara ait değildir belki ama tarihi köşke sahip çıkarlar diye düşündüm. Neticede Eczacıbaşı isminin doğduğu yer burası. Daha sonra bana bir e-posta yolladılar. Tarihi köşkün mülkiyetinin kendilerine ait olmadığını, burasıyla ilgili herhangi bir çalışma yapmadıklarını ve herhangi bir bağlarının olmadığını ifade ettiler” dedi.
“Burası herhangi bir bina değil”
Tarihi köşke mutlaka sahip çıkılması gerektiğinin altını çizen Akif Genç, “Temennim odur ki, Eşrefpaşa Caddesi üzerindeki bu görkemli konak, Konak Belediyesi tarafından koruma altına alınır. Eczacıbaşı ailesinin köklerinin uzandığı bu yapı, hem İzmir’in belleğinde hak ettiği yeri bulur hem de gelecek nesillere kültürel bir miras olarak aktarılır. Ne olursa olsun bu tarihi konağa sahip çıkılmalı. Burada yerel yönetimlere görev düşüyor. Satıldığı zaman akıbetinin ne olacağını bilemeyiz. Sonuç olarak bu herhangi bir bina satışı değil. İzmir’in en korunması gereken tarihi yapılarından biri” diyerek çağrıda bulundu.
Eczacıbaşı Holding: Topluluğumuzla bir bağı bulunmamaktadır
Eczacıbaşı Holding’in İkiçeşmelik’teki tarihi köşkle ilgili Akif Genç’e verdiği yanıtta ise şu ifadeler yer aldı:
“Sayın Akif Genç, ilginiz ve duyarlılığınız için içtenlikle teşekkür ederiz. Belirttiğiniz adreste yer alan konakla ilgili tarafımıza ilettiğiniz bilgi ve görseller doğrultusunda gerekli incelemeleri gerçekleştirdik. Söz konusu yapının, Eczacıbaşı Topluluğu’na ya da bağlı kuruluşlarımıza ait olmadığı, mülkiyetinin de Topluluğumuzla doğrudan bir bağı bulunmadığı teyit edilmiştir. Bu vesileyle, gösterdiğiniz hassasiyet ve nazik paylaşımınız için tekrar teşekkür eder; çalışmalarınızda başarılar dileriz. Saygılarımızla, Eczacıbaşı Holding Kurumsal İletişim Koordinatörlüğü.”
Süleyman Ferit Eczacıbaşı kimdir?
Süleyman Ferit (Eczacıbaşı), 1885’de İzmir’in İkiçeşmelik semtinde dünyaya geldi. Süleyman Ferit Bey’in babası Hacı Hafız Şakir Efendi, İzmir Şehremaneti (Belediyesi) Başkantarcısı’ydı. Annesinin adı Şerife Hanım’dı. Süleyman Ferit Bey, Hamidiye İlkokulu, Rüştiye Ortaokulu ve 12 yaşında girdiği Sultani İdadisi’ni (İzmir Lisesi) 1900 yılında başarıyla tamamladı. Gençlik yıllarında İzmir’de dönemin eczacılarından çok etkilendi ve eczacılık öğrenimi için İzmir’den İstanbul’a geldi. 1900 yılında 15 yaşında girdiği Tıp Fakültesi Eczacılık Yüksek Okulu’nu (Tıp Medresesi Fenn-i İspençiyari Şubesi) 18 yaşında İzmir’in diplomalı ilk eczacıları arasına girerek, 1903’te “en genç eczacı” olarak tamamladı. İstanbul'da ilk özel Türk eczanesini açan Hamdi Bey'in laboratuvarında deneyim kazanan Süleyman Ferit Bey, 1903 yılında İzmir'deki Guraba-i Müslimin Hastanesi’ne ikinci eczacı olarak atandı ve görevi boyunca günde 16 saat havan döverek ilaç üretimi gerçekleştirdi.
Eczacıbaşı ünvanını aldı
Guraba-i Müslimin Hastanesi’ndeki ilk devlet görevi, Süleyman Ferit Bey’in kişiliğini ve düşünce yapısını çok etkiledi. Ferit Bey, ülkenin ve halkın durumunu yakından öğrenme fırsatı buldu. Bu yıllarda Ferit Bey aynı zamanda İzmir’de Aristoteles Eczanesi’nde sorumlu müdürlük yaptı ve 1905’te Başeczacı olarak görev aldı. 1909 yılında ise ilk özel eczanesi “Eczane-i Umumi”yi satın alması nedeni ile resmi görevinden ayrıldı. Eczanenin ismini daha sonra Kanaat Eczanesi olarak değiştirdi. Genç yaşta elde ettiği laboratuvardaki başarıları nedeniyle, Guraba-i Müslimin Hastanesi’nden ayrılırken İzmir Vilayeti Genel Meclisi tarafından kendisine Eczacıbaşı unvanı verildi.
İzmir’in ilk ilaç üreten Türk eczacısı
İzmir’in ilk ilaç üreten Türk eczacısı Süleyman Ferit Bey, Eczane-i Umumi’deki çalışmaları ile ilaç yapımı konusunda Ege Bölgesi’nde önemli bir üretim sürecini başlatan kişi oldu. Kemeraltı’ndaki tarihsel “Şifa Eczanesi”ni 1911 yılında satın alan Süleyman Ferit Bey, bir yandan da Birinci Beyler sokağındaki laboratuvarında kolonya üretimine başladı. Bu ürünler arasında büyük beğeni toplayan markalardan bazıları şöyle:
İlaçlar: Ferit Kuvvet Şurubu, Ferit Nane Ruhu, Ferit Hafakan Ruhu, Ferit Diş Suyu, Ferit Selamet Nezle İlacı, Ferit Kudret Hapı, Ferit Asit Borik Merhemi, Ferit Oksitdözenk Merhemi, Nasır Kremi.
Kişisel Bakım Ürünleri: Ferit Saç Suyu, Briyantin, Ferit Tuvalet Pudrası, Ferit Yağsız Krem, Acı Bademli Gece Kremi, Ferit Diş Macunu, Talk Pudrası, Çiçeksuyu, Gülsuyu, Tuvalet Sabunu, Katranlı Sabun, Ferit Sterilize Pamuk ve tabii ki İzmir kentinin simgesi olan Altın Damlası.
Eczacıbaşı Süleyman Ferit Bey, 1911 yılında, İzmir’in tanınmış tüccar ve işadamlarından Caferizade Kemal Bey’in büyük kızı Saffet Hanım ile evlendi. Melih, Nejat, Vedat, Kemal, Haluk ve Şakir isimlerinde altı çocuk babası olan Süleyman Ferit Bey, başarılı çalışmaları nedeniyle verilen “Eczacıbaşı” unvanını 1934 yılındaki soyadı kanunuyla birlikte soyadı olarak kabul etti. Süleyman Ferit Bey, “Yurdunuzdan aldığınızı yine yurdunuza veriniz” demişti hep. İzmir'in sağlık sorunları için yeni ürün geliştirmenin yanı sıra Birinci Dünya Savaşı döneminden itibaren sosyal çalışmalara yoğunluk verdi. Örneğin, savaş döneminde İzmir Askeri Hastanesi'nde çalıştı. 1933 yılında İzmir Milli Kütüphane'nin yeniden açılmasına katkıda bulundu. Ayrıca, Kahramanlar'daki Süleyman Ferit Eczacıbaşı Verem Dispanseri, İzmir Huzurevi Kemal-Şefika Caferi Pavyonu, Kızılay İzmir Şubesi ve Kan Merkezi, Bayraklı Süleyman Ferit Eczacıbaşı İlkokulu, Karataş Hacı Şakir Eczacıbaşı Ortaokulu, Cicipark Sedat Eczacıbaşı Ana ve Çocuk Sağlığı Merkezi, İkiçeşmelik Şerife Eczacıbaşı İlkokulu, İzmir Devlet Hastanesi Saffet Eczacıbaşı Anestezi ve Reanimasyon Servisi, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Kürsüsü Onkoloji Pavyonu gibi, Ege'ye ve İzmir'e nice armağanlar sunmuştur.
Süleyman Ferit Eczacıbaşı, 18 Nisan 1973'te, 88 yaşında vefat etti.
