Türkiye’de cezaevlerinde yaşanan açlık grevleri ve ölüm oruçlarına son vermek amacıyla 19 Aralık 2000 sabahı başlatılan “Hayata Dönüş Operasyonu”nun üzerinden tam 25 yıl geçti. 20 cezaevinde eş zamanlı başlatılan operasyonda, 30 tutuklu ve hükümlü ile 2 güvenlik görevlisi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi ise yaralandı. Operasyonun en çok can kaybının yaşandığı cezaevi ise İstanbul’daki Bayrampaşa Cezaevi oldu. Burada çıkan yangınlar ve güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu 12 mahkum hayatını kaybetti. Olaylar sırasında bazı mahkumların yakılarak öldüğü iddiaları uzun yıllar kamuoyunda tartışma konusu oldu.
F TİPİ CEZAEVLERİNE KARŞI BAŞLATILMIŞTI
Cezaevlerindeki direniş, F Tipi cezaevleri sistemine geçişe karşı başlatılmıştı. Mahkumlar, tecrit koşullarını protesto etmek için ölüm oruçlarına başlamış, devlet ise müdahaleyi “mahkumları yaşatmak” amacıyla gerçekleştirdiğini açıklamıştı. Ancak operasyonun sertliği, insan hakları örgütleri tarafından “orantısız güç” ve “yaşam hakkı ihlali” olarak değerlendirildi.
O GÜNÜN TANIKLARI ADALET ARIYOR
Aradan geçen çeyrek asra rağmen, 19 Aralık 2000 hâlâ Türkiye’nin en tartışmalı güvenlik müdahalelerinden biri olarak hafızalardaki yerini koruyor. O günün tanıkları, kaybettikleri yakınlarının adaletini aramaya devam ediyor. Ancak dava zaman aşımı kararıyla kapatılma aşamasında. Türkiye’deki cezaevlerinde tecrit koşulları daha da ağırlaştı.
F TİPİ’NİN YERİNİ KUYU TİPİ HAPİSHANELER ALDI
Bugün tecrit, mahkumların kuyu tipi hapishane olarak adlandırdığı S, Y ve R tipi yüksek güvenlikli cezaevlerinde devam ediyor. Türkiye’de 43 tane olduğu belirtilen bu cezaevlerinde tutulan mahpuslar, gökyüzünü görme, insan sesi duyma, dokunma gibi en temel duyusal ve sosyal ihtiyaçlardan dahi yoksun bırakılıyor.
AÇLIK GREVLERİ DEVAM EDİYOR
Türkiye’nin dört bir yanında “kuyu tipi” olarak adlandırılan S, Y ve R tipi yüksek güvenlikli cezaevlerinde, ağır tecrit uygulamalarına karşı çok sayıda mahpus süresiz ve dönüşümsüz açlık grevi yapıyor. Açlık grevindeki mahpuslar, bu tecrit sisteminin sona ermesini ve bu tür hapishanelerin kapatılmasını, hasta mahpusların serbest bırakılmasını ve zorla sevk uygulamalarına son verilmesini talep ediyor.
