İzmir Karşıyaka’daki Ferik Osman Paşa Camii avlusunda yer alan Zübeyde Hanım’ın anıt mezarı, Atatürk’ün annesine duyduğu derin saygının bir simgesi olarak 1940 yılında yaptırılan anıt mezarı, her yıl binlerce yurttaş ziyaret ediyor.
İzmir’in Karşıyaka ilçesi, Zübeyde Hanım Caddesi üzerinde yer alan Ferik Osman Paşa Camii'nin avlusunda, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım’ın anıt mezarı yer alıyor. Tarihi ve manevi değeri yüksek olan bu anıt mezar, hem İzmir halkı hem de Türkiye genelinden gelen ziyaretçiler için önemli bir durak niteliği taşıyor.
Zübeyde Hanım’ın anıt mezarı ne zaman yapıldı?
Zübeyde Hanım’ın mezarı, 1940 yılında İzmir Belediyesi tarafından yaptırıldı. Anıtın yapımında dönemin İzmir Belediye Başkanı Dr. Behçet Uz’un yanı sıra, Başbakan Refik Saydam ve Atatürk’ün yakın arkadaşlarından Hasan Rıza Soyak da önemli rol oynadı. Anıt mezarın inşası, Atatürk’ün vasiyetine uygun şekilde, sade ve zarif bir tarzda gerçekleştirildi.
Atatürk’ün vasiyeti: Sadelikten yana
Zübeyde Hanım, 1923 yılında vefat ettiğinde, mezarı bir çiçek bahçesinin ortasında bulunuyordu. Atatürk, sağlığında annesinin mezarına gösterişli bir anıt yapılması yönündeki teklifleri her zaman reddetti. O, annesine olan saygısını abartıdan uzak bir zarafetle göstermeyi tercih etti.
Pembe kaya üzerindeki anlamlı yazıt
Atatürk’ün ölümünden sonra mezarın çevresi yeniden düzenlenerek, Küçük Yamanlar Dağı’ndan getirilen pembe renkli özel bir kaya, mezarın üzerine yerleştirildi. Bu kayanın üzerinde “Atatürk’ün annesi Zübeyde burada gömülüdür. Ölümü 1923” yazısı yer almakta. Mezarın orijinal taşı ise bugün İzmir Arkeoloji Müzesi'nde korunuyor. Bu taşta Osmanlıca şu ibare bulunmaktadır:
"Hüve’l-bâki. Türkiye Reis-i Cumhuru Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretlerinin vâlide-i muhteremeleri Zübeyde Hanım’ın ruhuna rızâen lillâhi’l-Fâtihâ."
