SERAP ATKAN/ İZ GAZETE- İzmir’de aktif faaliyet gösteren ve her yıl düzenli olarak kentin tiyatro hayatına katkı sağlayan on altı bağımsız tiyatro topluluğu, Öteki Beriki Tiyatro Topluluğu kurucusu Yılmaz Tüzün’ün çağrısı ile İzmir Bağımsız Tiyatrolar İnisiyatifi (İzmir BTİ) çatısı altında bir araya geldi. İzmir BTİ, çatısı altında birleşen on altı tiyatrodan biri olan Tiyatro Kalemi oyuncusu Çetin Ok ile keyifli bir söyleşi yaptık.
Tiyatro Kalemi oyuncusu Çetin Ok, ortak üretim ve örgütlü mücadele ile pandemi sürecinde tiyatroların sorunlarına ses olmak amacıyla diğer tiyatro kurumlarıyla aynı çatı altında birleştiklerini söyleyerek “Birlik olma fikri pandemi sürecinin öncesinde ortak üretim, dayanışma ve örgütlü bir şekilde hak arayışımızın sesini yükseltmek amacıyla daima gündemdeydi. Yılmaz Tüzün’ün çağrısıyla da 16 tiyatro bir araya geldi. Halen çalışmalarını sürdüren inisiyatif yeni katılımlarla büyüyecek ve İzmir tiyatro yaşamına yeni bir soluk getirecek kanaatindeyiz” dedi
‘TİYATRO, HER SORUYA BİR CEVAP BULMA ARAYIŞIDIR’
1 – Sizce tiyatro nedir ve neden değerli?
Tiyatro bir cevap arayışıdır; kendisini izleyenlerin önünde anlatması gerekeni taklit yoluyla gerçekleştiren ilk insandan bu yana sorula gelen varoluşa dair her türlü soruya bir cevap bulma arayışı. Tiyatro kendi varoluşunu kayıt altına almaya başladığı Antik Yunandan bugüne, tüm güzel sanatların anlatım araçlarını da bünyesine katarak seyirciye bu cevabın ulaşılamaz ve biricikliğini, seyir anının kısıtlı zamanında tekrar hatırlatır. Gerçeğin taklidinde, seyirciyle oyuncu arasındaki tüm gizli anlaşmaların ışığında bir an için nefesler tutulur; o an zaman ve uzamda taklit gerçeğiyle yer değiştirir. Fakat bu yalın ve çıplak gerçeklik öyle bir hal alır ki; yaşamın içinde görmezden gelinen, söylenmeyen, sosyal susma antlaşmalarının bütününü çiğneyerek seyirciyi kendisiyle göz göze getirir. Kendi gözlerine bakmakla yükümlü seyirci bir an için tüm cevapları kendi yansımasında gördüğünü düşünür. Fakat ‘sanat uzun hayat kısa’dır cevaplar bir anda kaybolur. Bu yüzleşmeyi tekrar tekrar yaşamak için tiyatro salonuna koşar seyirci. Tiyatronun değeri de tam bu noktada çıkar ortaya sorulamayan sorular sahnede yanıt arar kendine, maskeyle özdeşleştirilen simgesinin ironisinde tüm maskeler düşer seyircinin önünde, öteki, saklı kalan, dışlananın sesi sahneden ulaşır hayata. Tiyatro hayata temas ettiği anda gerçek, gerçek sanıldığı anda da perde arkasında kaybolan bir siluettir aslında.
2 – Tiyatro beklediği önemi görüyor mu ve gençlerin tiyatroya ilgisi nasıl?
Popüler olanın kutsandığı,suretin aslın yerini aldığı, ideolojilerin, geleneklerin tümden yeni bir kuşak için çöküş çağında olduğu günümüzde tiyatro ile birlikte tüm sanat dalları ötelenen bir durumda açıkçası. Tiyatro doğası gereği anlatı araçlarını belirli bir dilin kalıpları içinde kullanarak sanat üretimini gerçekleştirir. Bu üretimi kendi dilinde güncel olana yaklaştırdığı oranda göreceği önemi de arttıracaktır fakat popülerin tuzağına düşmemek kaydıyla. Tiyatro izleyicisi genç bir kesimin olduğu muhakkak fakat alışageldiğimiz her oyunu izleyen bir seyirci profili yerine daha seçici olduklarını söylemek gerekli.
TOPLUMSAL SORUNLARA SAHNEDEN AYNA TUTUTORUZ!
3 – Oynadığınız oyunlar toplum meselelerine dâhil oluyor mu?
Tiyatro Kalemi olarak repertuar seçimimiz daima ötekinin hikayesine odaklanan, bakışımızın dışında kalan, göremediğimiz karakterlerin hayatlarını seyirciye aktarmak üzerine. Popüler olandan ziyade bilinmeyen toplumsal katmanların alışık olmadığımız anlatıları seyirciye farklı bakış açıları sunuyor. İnsana dair karakter merkezli dramatik metinler/oyunlar doğal olarak toplumsal sorunların tümüne sahneden ayna tutuyoruz.
4 – İzmir Bağımsız Tiyatro İnisiyatifi kuruldu. Tiyatro Kalemi olarak siz de yer alıyorsunuz. Niçin kurulduğunu ve inisiyatif içinde bulunma fikrine nasıl sahip olduğunuzu sizden dinleyelim.
Birleşme, birlik olma fikri pandemi sürecinin de öncesinde ortak üretim, dayanışma ve örgütlü bir şekilde hak arayışımızın sesini yükseltmek amacıyla daima gündemdeydi. Birçok tiyatronun zaman zaman dile getirdiği fakat sezon yoğunluğu ve benzeri meşgalelerden hayata geçirilememişti. Pandemi hayatı durdurduğunda birleşme kaçınılmaz oldu. Uzun yıllardır İzmir’de tiyatro hayatın sürdüren Yılmaz Tüzün’ün çağrısıyla 16 tiyatro bir araya geldi. Halen çalışmalarını sürdüren inisiyatif yeni katılımlarla büyüyecek ve İzmir tiyatro yaşamına yeni bir soluk getirecek kanaatindeyiz.
TİYATRO, ÇAĞIN DEĞİŞİMİNE YABANCI KALMAYACAK VARLIĞINI SÜRDÜRECEKTİR!
5 – Peki tiyatronun geleceği nereye gidiyor?
Tiyatro tarihi boyunca sürekli bir değişim ve dönüşüm içinde olagelmiş kendini sürekli yenileyen bir sanattır. Çağın getirdiği değişimlere de yabancı kalmayacak tiyatro sanatı varlığını sürdürmeye devam edecektir. Oyuncu-seyirci ilişkisini, oyun duygusunu kaybetmeden teknolojik araçlarla geliştirerek yeni anlatı dilleri geliştirecek ve her koşulda yoluna devam edecektir.
6 – Son olarak gençlere ve sanat okuyanlara bir öneriniz var mı?
Tiyatro hem izleyeni hem de onu meslek olarak seçeni dönüştürme gücüne sahip sanatlardandır. Tiyatro sanatsal yapısı gereği dekoru, kostümü, ışığı, rejisi, dramatik yazını ve oyunculuğu bünyesinde barındırırken aynı zamanda odağına insanı alması nedeniyle tüm bir insanlık tarihini, edebiyatı, felsefeyi, psikolojiyi, siyaseti de kapsayan bir bütündür. Bu geniş yelpaze sürekli kendini geliştirmeyi, günceli takip etmeyi ve değişime açık olabilmeyi gerekli kılmaktadır.
İZMİR BTİ'NİN BASIN BİLDİRİSİ
Bizler, bağımsız tiyatrolarız… Bizler, İzmir’de tiyatro edimiyle varlığını sürdüren, üreten tiyatrolarız. Yaşadığımız kentin eşitlik, evrensellik esasıyla perdelerini açan sanat üreticileriyiz. “Buradaydık! Sahnedeydik!” diyebilmek, daha da yazmak, oynamak, tasarlamak için; yüzyıllardır söylenmiş, yazılmış, çizilmiş sanatın içinde: “Tiyatro sahnesini seçmişleriz.” Kentimizin tiyatro belleğinin seyrinde görünebilir olmak, üretmişler olabilmek için, bağımsızlaşanlarız sahnelerimizde… Öyleyse, insanın tasasına, hüznüne, kahkahasına, hikâyesine ortak bizler, şimdi birbirimizin tiyatrolarının ortaklaşan dertleriyle dayanışmak için yola çıkıyoruz. “İzmir’de Bağımsız Tiyatrolar Var!” diyoruz. Her daim dayanışmayla…
HANGİ TİYATROLAR YER ALIYOR?
Bir Varmış Bir Yokmuş Tiyatro, Günce Sanat Tiyatrosu, Han Tiyatrosu, İzmir Halk Tiyatrosu, New York Sanat Akademi, Oyun Hamuru Tiyatrosu, Öteki Beriki Tiyatro Topluluğu, Roket Yapım, Tiyatro Kalemi, Tiyatro Nienor, Tiyatro Pınarı, Tiyatro Punta, Tiyatro Salt, Tiyatrohane, Tiyatrolog, Toprak Sahne Tiyatrosu.
