30 Ekim 2020’de meydana gelen, 117 kişinin hayatını kaybettiği İzmir depreminde evi yıkılan, eşi ve 4 çocuğuyla o tarihten bu yana konteynerde kalan Gülfinaz Okuklu depremden sonra en büyük darbeyi kök hücre bağışçılarından yedi. Okuklu, daha deprem travmasını atlatamadan, bir eve kavuşamadan Mart 2022’de bir üniversite hastanesinde İdiopatikmyelofibrozis (nedeni bilinmeyen, kemik iliğinde normal hücrelerden daha fazla anormal hücre üretiminin olduğu kan hastalığı) tanısı aldı. Çok zor günler geçiren Okuklu hastalığın tek tedavisi olan kök hücre nakli için İzmir'de Kemik İliği Nakli Merkezi’ne başvurdu. Hematoloji Uzmanı Doç. Dr. Ahmet İfran tarafından takibe alınan Okuklu’ya ailesinden uygun verici bulunamayınca TÜRKÖK’ten verici arandı. Tarama sonucunda hastaya uygun iki verici adayı saptandı. Ancak bu iki vericinin nakil aşamasında vazgeçmeleri üzerine bu kez yurt dışından verici arandı ve bulundu. Nitekim Arjantin’den bulunan kök hücre hastaneye getirtildi ve nakil 19 Nisan’da gerçekleşti.
Yüzde 100 uyumlu donör gerekliydi
Hematoloji Uzmanı Doç. Dr. Ahmet İfran, “Hastamız bize yaklaşık 9 ay önce başvurdu. Yüksek riskli bir hastalığa sahipti. O yüzden kemik iliği nakli olması gerekiyordu. Bu kemik iliği hastalığı, kansere, lösemiye dönme riski taşıyor. O yüzden de özellikle yüksek riskli hasta grubunda kemik iliği nakli yapmak gerekiyor, başka türlü hastanın iyileşme şansı yok. Bu hastamız için biz TÜRKÖK Bankasından verici taraması yaptık. İdiopatikmyelofibrozis hastalığında iliğin yüzde 100 uyumu gerekiyor. Yüzde 90 uyumda bile nakil yapamıyoruz. O yüzden verici bulmak çok daha zor bu hasta grubunda. Şanslıydık, çünkü iki verici bulduk. Ancak verici adaylarının bir tanesi başta mazeret bildirmeden vazgeçti. Bir diğeri kök hücre toplama ve nakil aşamasına gelindiğinde vazgeçti, yine mazeret bildirmeden. Onun üzerine biz de yurt dışından verici aramak zorunda kaldık. Tabii bize bunun maliyeti zaman oldu. Hastamız en az 4-5 ay bu vericilerin hazırlanması ve toplama süreci için bekledi ve sonrada vazgeçilince süreç başa döndü. Yine şansımıza vericiyi Güney Amerika’dan bulabildik. Verici adayımız tüm testlerini yaptırdı, hücre toplandı ve elimize ulaştı. Biz de kemik iliği naklini yaptık. Bundan sonraki süreçte hastanın takibini yapacağız” dedi.
Kök hücre toplama çok basit, korku, endişe yersiz
Vericilerin mazeret bildirmedikleri için vazgeçiş nedenlerini bilmediklerini söyleyen Doç. Dr. İfran, “Korku mu yoksa kendilerine zarar geleceği endişesi mi onu bilmiyoruz. Ama kök hücre toplama işlemi aslında oldukça basit, 4 saatlik bir işlem. Koldaki damara katater takılıyor ve aferez cihazıyla kan toplanıyor. Öncesinde kullandığımız ilaçlar var, vericiye kesinlikle zarar vermiyor. Vericinin de kan değerleri bir hafta içerisinde normale geliyor. Yani verici adayına herhangi bir zarar verme söz konusu değil. Ama insanlara bu anlaşılır şekilde anlatılmıyor ya da adaylar anlamak istemiyorlar. Sonuçta çoğu mazeret bildirmeden vazgeçebiliyor, özellikle son dönem çok sıkıntı yaşadık” şeklinde konuştu.
Kaybedilen zaman parayla ölçülemez
İki adayın vazgeçmesinin ardından yurt dışından kök hücre bulunup hastaneye ulaşmasının ciddi süre aldığını da vurgulayan Doç. Dr. İfran, bağışçılara da seslenerek şöyle konuştu:
“Buradaki en büyük maliyet zaman, hastaya kaybettirdiğimiz zaman. Parayla ya da başka bir şeyle ölçülemeyecek bir kayıp. Türkiye içinde verici bulduğumuzda 1.5-2 ay içerisinde nakil yapabiliyoruz. Güney Amerika’dan 4 aylık bir süreçte kök hücreye ulaşabildik. Çok daha zorlu bir süreçti. Bu hastalarımızın kaybedebileceği bir dakikaları bile yokken biz aylarca vericilerin kabul etmesini, bu işleme rıza göstermesini bekliyoruz. Verici olmak çok güzel bir şey. Gönüllülük esasına dayalı. TÜRKÖK’e bağış yapacak verici adayları ne kadar artarsa o kadar çok hastamıza verici bulma şansımız var. Ancak verici adayları şunu unutmasınlar, bir hastaya verici bulunduğunda müjde verildikten sonra vazgeçildiğinde hem hastada hem de ailede çok büyük yıkıma yol açıyorlar. Üstelik bu hastalarımızın birçoğu da tedavide zamanla yarışan hastalar. Eğer gönüllü olduktan sonra gerçekten hastalık ya da kabul edilecek bir mazeret yoksa vazgeçilmemesini istiyoruz.”
Çok zaman kaybettim
Öte yandan, depremde evsiz kaldıklarını ve kafalarını sokacak bir ev için mücadele ederken hastalandığını belirten Gülfinaz Okuklu, “Ev derdine hastalık eklendi. Ağabeyim gönüllü verici oldu ancak yüzde 50 uyumlu çıktığı için nakil yapılamadı. Türkiye’den bulunan iki verici vazgeçince bütün umutlarımı yitirdim. Niye söz verip tutmuyorlar? Çok zaman kaybettim. Bağış yapanlar araştırmalı, öğrenmeli yoksa hastalar için önce umut sonra yıkım oluyorlar” dedi.
İHA
