İzmir'de tarihi M.Ö. 6. yüzyıla kadar uzanan Çandarlı Kalesi, yıllar içinde hem stratejik hem de kültürel önemiyle dikkat çekiyor. İlk olarak Pitane antik kentinde inşa edilen kalenin, özellikle deniz kıyısında savunma amacıyla iç kale ve şehir surları olarak planlandığı görülüyor. Kentin direnişi için tasarlanan bu yapı, düşmanı caydırmak ve uzun süre savunmayı mümkün kılmak amacıyla kullanıldı.
Hem tarih hem de deniz keyfi
Sıcak kumlu plajlarda güneşlenip berrak denizde yüzmenin keyfini çıkarırken, aynı zamanda bölgedeki tarihi yapıları keşfedebilirsiniz. Yüzyıllar öncesinden günümüze ulaşan kaleler ve surlar, deniz manzarasıyla birleşerek ziyaretçilere hem dinlendirici hem de kültürel bir deneyim sunuyor.
Kölelerin azat edilmesi işin hızlı yapılmasını sağlamış
Kalede bulunan bazı antik taşlar M.Ö. 2. yüzyıla kadar uzanıyor. Bugünkü planı ve görkemli yapısı ise 14. yüzyılda bölgeyi ele geçiren Cenevizliler tarafından oluşturulmuştur. Cenevizliler, hem Foça hem de Pitane’de kaleler inşa ederek stratejik savunma sağlamış ve Çandarlı Kalesi’ni kölelere taş ettirilen devasa taşlarla yeniden inşa etmiştir. Söylencelere göre en çok taşıyan köle azat edilerek işin hızlı tamamlanması sağlanmıştır.
Çandarlı adının kökeni
Pitane’nin adını bırakarak Çandarlı adını alması, Osmanlı sadrazamı Çandarlı Halil Paşa ile doğrudan ilişkili olduğu kaynaklarda yer alıyor. 14. yüzyılın ikinci çeyreğinde 2. Murat döneminde gerçekleştirilen Türk yerleşimi ve denizci stratejisi doğrultusunda, Paşa kenti yeniden inşa edildi.. Halk, Pitane yerine Halil Paşa’nın adıyla Çandarlı ismini benimsemiş, böylece bölge Türk-İslam kültürünün etkisi altına girdi.
Önemli bir örnek
Çandarlı ailesinin kökeni Ankara Nallıhan’a bağlı Cendere köyüne dayanıyor. Ancak tarih boyunca halk arasında “Çandarlı” deyişi daha çok benimsiyor. Bu süreç, bölgenin Osmanlı denizcilik politikası ve kıyı yerleşimlerinin teşvik edilmesi açısından önemli bir örnek olarak kayıtlara geçti.
Çandarlı Halil Paşa ve Kale yenilenmesi
1430 yılında 2. Murat döneminde sadrazam olan Çandarlı Halil Paşa, 24 yıl boyunca Osmanlı yönetiminde etkili olmuştur. Hem Pitane’nin yeniden imarı hem de kalenin sağlamlaştırılması onun döneminde gerçekleşti. Yeni kalenin yapımında, taş bloklar ve temel payandalar kullanılarak top atışlarına dayanıklı bir yapı inşa edildi. Bugün kalenin beş kulesi, mazgalları ve surları, döneminin askeri mimarisinin en güzel örneklerinden biri olarak ayakta duruyor.
