Enflasyonun yükselmesiyle birlikte yurttaşlar ve yatırımcılar para arzının ekonomiye etkilerini merak ediyor. Deneyimli iktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, blog sayfasında bu konudaki soruları yanıtladı ve enflasyon ile para arzı arasındaki ilişkiyi ayrıntılı şekilde anlattı.
ENFLASYONA YOL AÇAN TEMEL NEDENLER
Eğilmez, enflasyona sebep olan faktörleri şu şekilde sıraladı:
- Para arzının enflasyon ve büyüme oranı toplamından hızlı artması
- Kurun yükselerek girdi maliyetlerini artırması
- Üretimde ve üretim araçları ile girdilerde fiyat artışları
- Geleceğe ilişkin beklentilerin bozulması
- Bütçe dengesinin gelirler aleyhine gelişmesi ve açık vermesi
PARA ARZINI ARTIRAN ETKENLER
Para arzının dolaşımdaki kâğıt ve madeni para ile vadeli ve vadesiz mevduatlardan oluştuğunu belirten Eğilmez, para miktarının Merkez Bankası ve Darphane sorumluluğunda, mevduatların ise bankaların kontrolünde olduğunu açıkladı.
Eğilmez, Merkez Bankası’nın dolaşımdaki para miktarını ekonominin ihtiyacına göre artırmasının para arzını yükselttiğini ifade etti. Ayrıca bankaların mevduat karşılığında kredi açması ve bu sürecin tekrarlanmasının da para arzını artırdığını ifade etti.
PARA ARZI NASIL KONTROL EDİLEBİLİR?
Eğilmez, TCMB’nin dolaşıma çıkan para miktarını azaltıp artırarak piyasadaki para arzını kontrol edebileceğini açıkladı. Zorunlu karşılık oranlarının değiştirilmesi, bankaların kaydi para yaratma kapasitesini etkileyebilir. Ayrıca banka kredilerine getirilecek kısıtlamalar ve BDDK, SPK gibi finansal kurumların alacağı önlemlerle de para arzı düzenlenebilir.
