“1 Kasım 2021’de Show TV’de gösterime giren “Üç Kuruş” adlı dizi Türkiye’de yaşayan Roman vatandaşları derin bir üzüntüye boğmuştur.” diyen ve konu hakkında gerekli çalışmalar yapılacağına dair RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin ile görüşen CHP İzmir Milletvekili Özcan Purçu, “Üç Kuruş” adlı dizi hakkında yaptığı basın açıklamasında şunları kaydetti:
“Bu dizi Türkiye’de medyanın Romanlara karşı ayrımcı yaklaşımının son örneğidir. Romanların yaşamlarını derinden etkileyen sorunlar söz konusu olduğunda sessiz kalmayı tercih eden ana akım medya, reyting uğruna Romanların yaşamlarını gerçeklerle hiçbir bağlantısı olmayan basmakalıp yargılar üzerinden bir reyting unsuru olarak sunmaktadır.
“Üç Kuruş” dizisinden önce, bunun gibi bir çok yapımı izlemiştik, yani bu ilk değil. Örneğin, “Roman havası” adlı dizi Roman Sivil Toplum Kuruluşları tarafından şikâyetedildiği için yayından kaldırılmış ve Avrupa Birliği Komisyonu tarafından 2015 yılında yayınlanan Türkiye İlerleme Raporu’nda “Bir Roman STK'nın şikâyeti üzerine, ayrımcı dil kullanan bir televizyon dizisi yayından kaldırılmıştır.” şeklinde bahsedilmiş, aynı yıl Roman vatandaşlara yönelik yeni linç girişimleri olmuş ve bu suçtan ötürü 30 dava açılmıştır.
Romanlara dair herhangi bir bilgisi olmayan bir çocuk ya da vatandaşımız, bu diziyi izlediğinde; Romanların yoksulluk nedeniyle suça yönelmiş, küfürbaz ve kaba, suç örgütlerine karışan, duyarsız, katil, hırsız, dolayısıyla potansiyel suçlu olduklarını düşünecek, bilinçaltında Romanlara karşı önyargı besleyecektir. Roman haklarına duyarlı olmayan ve senaryosu oluşturulmadan önce nitelikli bir saha ve folklor araştırması yapılmamış olan bu diziden, Romanlar olarak hiçbirimiz hazzetmedik ve rahatsız olduk. Çünkü dizide Roman karakterler gerçekten uzak, roman kültürü ise olduğundan farklı tanıtılmaktadır.
Roman vatandaşlar gibi dezavantajlı gruplar için, kültürün doğru tanıtılması ve bu konuda yapılan her türlü faaliyetin Roman haklarına duyarlı olması, ayrımcılık unsurları içermemesi oldukça önemli unsurlardır. Bir ırka, cinsiyete, dine, kültüre yönelik hassas konularda içerik üretmek isteyen kişi, kurum ve kuruluşlar mutlaka bu konuda ilgili gruba ilişkin araştırma ve okumalar yapmalı, o grubu temsil eden gerçek kişilerin günlük hayatlarını gözlemlemelidir. Kitlelere hitap eden medya kuruluşları, hakkında içerik ürettikleri grubu incitmemek adına, STK’lar, akademik kurum ve kaynaklar, siyasi temsilciler gibi hak savunucularından görüş alarak, olabildiğince bilinçlenmelidirler. Şayet, bir grup Romanların Türkiye’deki konumunu iyileştirmek ve Roman hakları konusunda toplumu bilinçlendirmek adına önemli çalışmalar yaparken, basmakalıp yargılarla, gerekli hassasiyet gösterilmeden, reyting uğruna yapılan ve geniş kitleleri etkileyen bazı çalışmalar, inşa edilmeye çalışılan ve büyük çaba sarf edilen ilerlemeleri yıkma potansiyeli taşımaktadır.İnsan haklarına aykırı, ayrımcılık ve nefret suçlarını körükleyebilecek olan bu yapım, biz Romanların dünyası için asla kabul edilir değildir!
Bir grubu rencide etmeye ya da ötekileştirmeye yönelik bir amaçla üretilen içerikler ise elbette derhal Radyo ve Televizyon Üst Kuruluşu (RTÜK) tarafından engellenmeli, ortadan kaldırılmalıdır. Milyonlarca lira bütçeye sahip RTÜK bunun için kurulmuştur. Denetleme sürecinden geçmemiş hiçbir yayın, kitlelere ulaşmamalıdır! Ayrıca, özgürlük temelinde ele alınan bazı ufak detaylara müsamaha göstermeyen RTÜK, ayrımcılık, şiddet, kavga, ağır suçlar gibi unsurlar söz konusu olduğunda ne sansür ne de bir yaptırım uygulamamaktadır!
Söz konusu dizide Romanlara karşı ayrımcı ve aşağılayıcı söylemler, Romanların potansiyel suçlu, katil, küfürbaz bireylerden oluşan bir toplulukmuş gibi yansıtıldığı olumsuz bir algı mekanizması bulunmaktadır. Böylece, dizide kasten olmasa da Romanların toplumsal düzeni bozan bir grup olarak yansıtılması, birçok Roman vatandaşımızın ayrımcılık temelli suç ve davranışlara maruz kalma ihtimalini arttırabilecek niteliktedir.
Bu nedenle, günümüzde Romanlara karşı var olan ötekileştirme, ön yargı, nefret suçları gibi olguları tetikleyici ve bireylerin bilinçaltında meşrulaştırıcı nitelikteki birçokunsur barındıran söz konusu dizi, bir an önce yayından kaldırılmalıdır!
RTÜK başta olmak üzere ilgili kamu kurumlarını harekete geçmeye davet ediyorum!”
