Küresel ölçekte daha önce görülmemiş bir yıkım yaratan 2. Dünya Savaşı sonrasında devletler, hemen her başlıkta olanların tekrar etmemesi amacıyla çeşitli örgütsel pratikler oluşturmak konusunda anlaştı. Üzerinde uzlaşılan bir diğer konu ise Faşizmin cehenneme çevirdiği bir dünyadan alınan ders ekseninde ve Holokost’un şok edici etkisiyle bireylere tanınan hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması oldu.
10 ARALIK 1948’DE KABUL EDİLDİ
İnsan Hakları Bildirisi, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu tarafından Haziran 1948’de hazırlandı ve 10 Aralık 1948’de Genel Kurul’un Paris’te yapılan oturumunda kabul edildi. Oturumda, 6 sosyalist ülke bu ilkelerin bazılarının, “Burjuva sınıfından olan insanların sınıf çıkarlarını koruduğu ve işçi sınıfını egemen sınıflarla uzlaşmak zorunda bırakacağı” gerekçesiyle çekimser kaldı. Bildiri, bu çekimser ülkeler ile Suudi Arabistan ve Güney Afrika Birliği dışında kalan ülkelerin oylarıyla kabul edildi.
ÜYE DEVLETLERİ BAĞLIYOR
Bildiriyle, yalnızca demokratik anayasalarla tanınan temel, medeni ve siyasi haklar değil; ekonomik, toplumsal, kültürel haklar da genel tanımlarla belirli hale geldi. Yaşama, özgürlük ve kişi güvenliği gibi haklarla birlikte keyfi tutuklama, hapis ve sürgünden korunma, bağımsız ve tarafsız mahkemelerde adil ve kamuya açık olarak yargılanma hakkı ile düşünce, vicdan, din, toplanma ve örgütlenme özgürlükleri de bildiriyle güvence altına alındı. İnsan Hakları Bildirisi yazılı bir anlaşma olmamasına karşın BM’ye üye ülkeler açısından bağlayıcı olarak kabul edilir.
EN ÖNEMLİ İNSAN HAKLARI ÖRGÜTLERİ
1. Uluslararası Af Örgütü-Amnesty International: Dünya çapında 10 milyondan fazla üyesi olan sivil toplum kuruluşu, Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi ve diğer uluslararası standartlarca belirlenmiş her türlü insan haklarını savunma ve teşvik etmeyi amaç ediniyor. Örgüt, dünya çapında insan haklarının mevcut durumunu araştırıyor ve spesifik insan hakları ihlallerine karşı eylemler yürütüyor.
2. İnsan Hakları İzleme Örgütü-Human Rights Watch: İnsan Hakları İzleme Örgütü, dünyanın dört bir yanındaki ihlallerle mücadele etme amacıyla kuruldu. Örgüt, İnsan hakları ihlallerini araştırıp ve ortaya çıkarmaya çalışırken, ihlalcileri sorumlu tutar ve hükümetleri, olumsuz uygulamalarına son vermeye ve uluslararası insan hakları hukukuna saygı göstermeye çağırır.
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi: Avrupa Konseyi’ne bağlı olarak 1959 yılında kurulan uluslararası mahkeme, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokolleriyle güvence altına alınmış olan temel hakların çiğnenmesi durumunda bireylerin, toplulukların, tüzel kişilerin ve diğer devletlerin, belirli usul ve kurallar dahilinde başvurabileceği bir yargı mercii konumunda. Avrupa Konseyi’ne 46 üye devlet AİHM kararlarını bağlayıcı olarak kabul ediyor.
4. İnsan Hakları Derneği: 17 Temmuz 1986 tarihinde 98 kişilik kurucu üye grubuyla gerçekleşen girişim; gönüllülüğe dayanan bir oluşum. Irk, dil, din, renk, cinsiyet, siyasi görüş vb. ayırt etmeden, insan haklarının savunuculuğunun yapılması temelinde, ölüm cezası, işkence, militarizm, gibi olgulara karşı durmak, adil yargılanma, düşünce ve inanç özgürlüğü, örgütlenme özgürlüğü gibi olguları savunmak ilkelerini benimseyen İHD, ülkemizde yaşanan bir çok hak ihlalini kamuoyunun gündemine taşımayı başardı.
