Bipolar bozukluk, eskiden manik-depresif bozukluk ismi ile bilinen, iki ayrı hastalık döneminin görüldüğü iki uçlu psikolojik bir rahatsızlıktır. Peki bipolar bozukluk kimlerde görülür? Bipolar bozukluk belirtileri nelerdir?
Bipolar bozukluk nedir?
Bipolar, taban tabana zıt olan "mani" ve "depresif" duygudurumuna sahip kişilerde iki uçlu bozukluğu tanımlamaktadır. İki ayrı hastalık dönemlerinde görülen mani, coşkulu, taşkın ve enerjik bir ruh halini ifade ederken, depresif ise üzgün olan, intihara kadar uzanabilecek depresyona işaret etmektedir.
Toplumda her 100 kişiden % 1-2’sinde görülen bipolar bozukluk, sıklıkla genç erişkinlikte 15-35 yaş aralığında ortaya çıkar, kadın ve erkekte eşit olarak görülmektedir.
Mani nedir?
Maniye girmiş kişi (yani ‘manik’ hasta) son derece neşelidir. Güler şarkı söyler, herkesle sohbet eder ancak hasta neşeli olmakla birlikte kolaylıkla da sinirlenebilir. Bipolar hastalığı (duygudurum bozukluğu) olan kişilerin fikirlerini eleştirmeye, taşkın davranışlarını engellemeye çalıştığınızda da büyük bir öfkeye kapılabilirler. Mani ‘anormal‘ bir durumdur ve kişi neşeli, mutlu, esprili ve enerjik olmasına rağmen kişinin tüm sosyal uyumu bozulmuştur.
Bipolar bozukluk belirtileri nelerdir?
Bipolar bozukluğu bulunan kişilerde aşırı yüksek ruh halinden aşırı düşük ruh haline kayma söz konusudur. Manik belirtilerde enerjinin artması, çok mutlu ve neşeli olma, kendini önemli hissetme ve ajitasyon yer alırken, depresif belirtilerde ise enerji eksikliği, değersiz olduğunu düşünme, özgüven düşüklüğü ve intihar düşünceleri söz konusudur.
Manik belirtiler şunlardır:
-Mutlu, neşeli ve coşkulu hissetme
-Kendini önemli hissetme
-Hızlı konuşma
-Konsantrasyonda azalma ve dikkatin dağılması
-Cinsel istekte artış
-Riskli kararlar vermek
-Uyku problemleri (uyku ihtiyacında azalma)
-Çok para harcama
-Yargılama kapasitesinde azalma
-Düşünme ve konuşma içeriğinde artış
-Tahrik edici, uygun olmayan davranışlarda artış
-Alkol ve madde kullanımında artış
Depresif belirtiler de şunlardır:
-Üzgün ve mutsuz hissetme
-Sinirli ve gergin olma
-Enerji eksikliği
-Değersiz olduğuna inanma
-Umutsuzluk içinde olma
-İştahsızlık
-İntihar düşüncesine sahip olma
-Bipolar belirtilerinin üç veya daha fazlasının her gün görülmesi ve bir hafta veya daha uzun sürmesi gerekmektedir. Mani dönemi ani başlar ve tedavi edilmezse haftalarca sürebilir. Kişi genelde mani dönemi yaşarken hasta olduğunu fark etmez ya da tedaviyi reddetme eğilimindedir.
Manik atağın başlangıcında ya da bağımsız bir atak olarak da görülebilen bir diğer durum da hipomanidir. Hipomani fazı, üretkenliğin arttığı ancak manik belirtilerin daha hafif olduğu bir dönemdir. Hipomani fazında belirtiler genellikle kişinin okul, iş ve sosyal çevresiyle bağlarını etkilemeyecek derece görülürler.
Bipolar bozukluk atakları nedir?
Kişinin ruh halinde çarpıcı değişikliklere yol açan yükselme ve alçalma dönemleri, depresif ve manik ‘ataklar’ olarak tanımlanmaktadır. Bazı kişiler depresyona ya da maniye daha yatkın olurken bazı kişilerde belirtiler, iki uç duygu durum arasında gidip gelme (karma epizot) şeklinde olabilmektedir. Bipolar bozukluk evreleri şu şekildedir:
Mani dönem
Kişinin aşırı enerjik, konuşan, hareketli hissettiği, kendini güçlü olarak tanımladığı bir dönemdir.
Depresif dönem
Kişi hayattan keyif almamaya başlar, sürekli olarak yakınır ve mutsuz olduğu bir dönemdir.
Karma dönem
Mani ve depresif semptomlarının aynı anda bulunduğu ve karışık bir şekilde olduğu dönemdir.
Bipolar depresif atağa (döneme) ait belirtiler ise şunlardır:
-Umutsuz ve karamsar olma
-Üzgün endişeli ve mutsuz hissetme
-Yaşamdan zevk alamama
-Enerji azlığı
-Unutkanlık
-Konsantrasyon güçlüğü
-Değersizlik hissi
-İştah değişikliği; kilo kaybı ya da kilo alımı
-Fazla uyuma, uykuya dalmakta güçlük çekme, geceleri sık uyanma
-Çaresizlik ve değersizlik hisleri
-Ölüm ya da intihar düşünceleri
-Depresif dönemde de, en az beş belirtinin iki hafta ya da daha fazla sürmesi beklenir. Depresif ve manik atakların ağır yaşandığı durumlarda da halüsinasyon ve hezeyan gibi psikotik belirtiler de görülebilmektedir.
