Eskiden şehrin oldukça dışında kalan bu yapı, duvarlarla çevrilmiş geniş bir alanda bir kaç papazın ve diokosun yaşadığı manastır formundaydı. Papazların yaşadığı bu kısımlar günümüze ulaşamasa da Agios Voukolos / Aziz Vukolos, zarif mimarisi ve etkileyici atmosferiyle günümüze değin ayakta kalmayı başardı. Rum Ortodoks inancındaki Ermeniler (Hayhoromlar) tarafından 1886’da inşa edilmeye başlayan Aziz Vukolos Kilisesi, 1887’de ibadete açıldı. 1922 Büyük İzmir Yangını’nda Ermenilere ait olup da hasar görmeyen tek yapı oldu. 1923’te gerçekleşen Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi sonucu kilise cemaati İzmir’den ayrılırken Şubat 1924’te Mustafa Kemal Atatürk’ün isteğiyle kilise, İzmir Arkeoloji Müzesi’ne ev sahipliği yapmaya başladı. Bu dönemde kilisedeki fresklerin üzeri örtüldü.
“Korunması gerekli kültür varlığı”
1951’de müzenin Kültürpark’taki yeni yerine taşınmasıyla kilise, opera çalışma salonu ve depo işlevi görmeye başladı. 1975’te “korunması gerekli kültür varlığı” olarak tescillenen yapı, 1990’da çıkan bir yangında hasar gördü ve kullanılamaz hâle geldi. 2003’te İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin kullanımına verilen Agios Voukolos’ta Aralık 2008’de restorasyon çalışmaları başladı. Çalışmaların 2010’da tamamlanmasının ardından kilise, kültürel etkinlikler için kullanılmaya başladı; kilisenin dört eklentisinden ikisinde ise İzmir Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi ile Hanife Çetiner ve Esin Yılmaz Anı Evi açıldı. 17 Ağustos 2014’te kilisede, 1922’den sonra ilk kez Meryem’in Göğe Çıkışı için bir ayin düzenlendi. İzmir’in, bir arada yaşam kültürünün ve hoşgörünün kenti olduğunu kanıtlayan bu ayinler, 2015, 2016 ve 2018’de de devam etti.
Bir arada yaşama umudunun sembolü
Çeşitli din ve kültürlere; değişen siyasal iktidarlar boyunca ev sahipliği yapan İzmir’in sahip olduğu en önemli tarihi değerlerden biri olan Aziz Vukolos Kilisesi, zamanın ezici kudretlerine direnerek günümüze ulaşmayı başaran inatçı bir yapı. Adını ilk İzmir Psikoposu Vukolos’tan alan kilise, zaman içinde çeşitli kayıplar yaşamış, haçı indirilmiş ve çan kulesi yok edilmiş olsa da, bir arada yaşam umudunu temsil eden, daha da ötesi onu canlı tutan anıt niteliğinde bir kent değeri olarak varlığını sürdürüyor.
