Türkiye’nin tarihi seçimini anlık verilerle izleyici ile buluşturan İzmir’in tek ulusal kanalı olan Bir TV’nin Seçim Özel programı başladı. Türksat, Kablo Tv ve YouTube üzerinden 8 saat boyunca yapılacak canlı yayında programın sunuculuğunu Gökmen Karadağ ve Deniz Olgun üstlendi. Programda özel konuklar ve canlı bağlantılarla seçim sonuçları değerlendiriliyor.
Başa baş olabilir
Araştırmacı Ümit Yaldız: Bu seçimlere etki eden çok sayıda çok iç ve dış faktör var. İzmir’de şu ana kadar CHP seçmeninin yoğun olduğu yerlerde katılımın az olduğu kulağımıza geliyor. Bu durumda başa baş bir İzmir mücadelesi olabilir.
Emekliler etki edecek
Gazeteci İdris Akyüz: Geçen yıl ve bu yılki seçimler millet ve devletin karşı karşıya getirildiği seçimler oldu. Şu an yüzde 80 oranında katılım oranı gözüküyor. Bakanlar İstanbul’da AK Parti’nin adayına destek istedi. Sandığa emeklilerin katılımı yoğun gözüküyor. Emekliler, tüm illerde seçim sonucunu etkileyecek. O nedenle merkezi iktidarın aleyhine sürpriz sonuçlar olabilir. AK Parti ve MHP’nin çok ciddi düşüşü söz konusu olursa erken seçimi zorlayabilir.
Tarafsızlık garabeti
Hukukçu Sema Pekdaş: Bakanlar adil bir seçim ortamını yaratmakla görevliler, taraf olmakla değil. Cumhurbaşkanı tüm seçim meydanlarında amansızca taraf oluyor. Garabet Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile başladı. Türkiye’de seçimler dışında insanların siyasi tavrını göstereceği alanlar kalmadı. Bu seçim, yurttaş olmayı savunan insanlarla yapılan bir mücadele…
Eğer kaleler düşerse…
LDP eski Genel Başkanı Cem Toker: Eğer bu seçimde kaybedilirse 4 sene sonra seçimlere yüzde 80 katılım falan olmaz. Seçmen de tamamen ‘ben oy kullansam da hiçbir şey değiştiremem’ algısı yerleşti. Erdoğan’ın bu seçimde alacağı sonuç yeni Anayasa’nın ne şekilde önüne geleceğini belirleyecek, ki bu partiler üstü bir konudur. Bu seçimden sonra siyasetteki en büyük boşluk merkez sağ siyasette olacak. İzmir dahil CHP’nin bazı kalelerine dair endişelerim var, umarım bu kaleler düşmez. Eğer bu kaleler düşerse CHP’yi daha içeriden etkileyecek şeyler olabilir.
Umarım gerginlik azalır
Gazeteci Mustafa Kuleli: Umarım bu seçim toplumun biraz daha barışmasına, gerginliğin azalmasına, yeniden demokratik bir toplum olarak birbirimizi sevip saymamıza vesile olur.
İstanbul ve Ankara’da ne olur?
Ümit Yaldız: İstanbul ve Ankara’da CHP çok bir sorun yaşamayacakmış gibi görünüyor. Oralarda sandık anketleri de yapıldığı için hem İmamoğlu’nun hem Yavaş’ın farklı kazanacağı yönünde, tabi tüm sandıklar yüzde 100’ü bulmadan bir şey söylemek pek sağlıklı değil. Eskişehir’de Yılmaz Büyükerşen’in ardından oradaki dengeler değişti.
CHP’de neler yaşanır?
Gazeteci İdris Akyüz: CHP açısından seçimin beklentinin ötesinde kayıpla sonuçlanması ile beklenilen civarında sonuç elde edilmesi süreci etkiler. Ekrem İmamoğlu İstanbul’da seçimi kazanıp meclis çoğunluğunu elde ederse CHP’de farklı sayfa açılır kaybederse farklı sayfa açılır. CHP’de gerçek anlamda değişim ondan sonra ortaya çıkacak.
Türkiye’nin getirilebileceği en yoksul nokta budur
CHP İzmir eski Milletvekili Alaattin Yüksel, “AKP 22 yılın sonunda Türkiye’yi ekonomik olarak bataklığa getirdi. AKP iktidara Yasaklar, yoksulluk, yolsuzluğu bitireceğiz diye geldi ama 3-5 sene sonra uyguladıkları politikalarla Türkiye’yi bu noktaya getirdi. Türkiye’nin yüzde 80’i yoksulluk sınırı altında gelir elde ediyor. Türkiye’nin getirilebileceği en yoksul nokta budur.”
CHP 5’i 1 yerde yapacak
İzBB Başkanvekili Murat Aydın: CHP açısından şunu söyleyebilirim; CHP 5’i bir yerde yapacak. Türkiye’nin en büyük 5 şehri CHP’li başkanlar tarafından yönetilecek. Balıkesir, Denizli ve Manisa’yı ilave olarak bekliyoruz. 2019’da 5’i bir yerdeyi engelleyen Bursa’yı da alıyoruz. Böylelikle CHP kıyı bandına sıkışmış bir parti görünümünden çıkıp tüm Türkiye’den oy alan bir parti haline gelecek.
CHP'de Kurultay tartışması biter mi?
Gazeteci Mehlika Gökmen: Şu anki tablo değişiklik gösterebilir ama Türkiye geneline baktığımızda CHP; nüfusun en fazla olduğu illerde, ekonomi çarklarının döndüğü illerde, ülkede sosyo-kültürel, eğitim yapısının yüksek olduğu illerde açık ara önde gidiyor. İzmir’de zaten sadece makas ne kadar olura bakıyorduk ama İstanbul ve Ankara gibi illerde ittifak olmamasına rağmen CHP belediye meclislerini de alabilecek kapasitede görünüyor. Böyle bir başarılı sonuç olursa Özgür Özel’in liderliğindeki CHP konumunu sağlamlaştırır, Özgür Özel’de sağlamlaştırır. Parti için, ‘başarısız olsun da kurultaya gidelim’ diyen unsurlar geriye çekilir. Kurultay tartışması da tabela tartışması da biter.
CHP cam tavanı aştı
CHP İzmir eski Milletvekili Alaattin Yüksel, “Kent yoksulluğunun insanları en çok ezdiği yerlerde CHP öne çıkıyor, kent yoksulluğunun en az olduğu yerlerde ise AKP öne çıkıyor. 10 bin lira maaşa isyan edenlere, ‘Yeter’ diyen insanlar vardı. Anadolu Ajansı’nın bu verileri verebiliyor olması çok önemli, demek ki manipülasyon yapılamayacak kadar fark var. Özel’in söylediği önemli bir şey vardı, ‘Cam tavan’ vardı CHP’de, bunu aşmak çok önemli oldu. Oylar ağırlıkla doğudan geliyor olmasına rağmen yüzde 36 oyu var CHP’nin, Batıdan sonuçlar geldikçe AKP ile başa baş hale gelecek.”
Seçmen denge gözetiyor
İz Gazete Genel Yayın Yönetmeni Ümit Kartal, “AKP’nin yerel seçimlerde CHP’nin karşısında zayıfladığını görüyoruz, Erdoğan kantara çıktığında kutuplaşmanın arttığını görüyoruz. Yerel rekabetlerin olduğu seçimlerde daha çok CHP kazanıyor, Kılıçdaroğlu varken de Özel varken de muhalefetin zaferini görüyoruz. Yurttaşların denge gözetmesine yorabiliriz bu sonuçları, hem yerel hem genel iktidarda olursa dengesizlik olabilir diye düşünülüyor. Kurultayla alakalı olarak da skor CHP’nin aleyhine olsaydı kesinlikle olur ancak lehine olsa da taşlar yerine otursun diye kurultay olabilir.”
AKP’ye kırmızı kart çıkmış
CHP İzmir eski Milletvekili Alaattin Yüksel, “Seferihisar’da dahi 20 tane belediye başkan adayı yarışıyor ve CHP yüzde 25’ten yüzde 36’ya tırmanıyor. Ne önemli demiştik ya, bir sürü önemli şey var. Seçmenin iktidara kırmızı kart göstermesi gerekir diyorduk, o kırmızı kart çıkmış.”
Meclis çoğunluğu kazanılacak
İzBB Başkanvekili Murat Aydın: Hem İstanbul’da hem Ankara’da CHP açısından belediye meclislerinde sıkıntı olmayacak. Bütün engellemelere rağmen başkanlarımız çok iyi çalışıyor ancak meclis çoğunluğunu almak icraatların hızlanmasını sağlayacak.
İzmir’in 27 ilçesi CHP’de görünüyor
İz Gazete Genel Yayın Yönetmeni Ümit Kartal: “CHP’nin verilerine göre Menemen Belediyesi AKP’de, Selçuk ve Ödemiş arada kalmış durumda, geride kalan 27 ilçe ise CHP’nin oluyor. AA’ya göre Aliağa MHP’de, Karabağlar AKP’de görünüyor.”
Değişim İzmir’e yaradı
İz Gazete Genel Yayın Yönetmeni Ümit Kartal: “Kınık AKP’deydi, orada Sema Bodur var ve orayı AKP’den almış oldu. Kınık’ın eski başkanı Bergama’ya adaydı ve Bergama’yı kaybettiler. Değişim İzmir’e yaradı.”
İzmir demokrasiye sahip çıktı
CHP İzmir eski Milletvekili Alaattin Yüksel: “Hep, ‘Kaybettiğimiz yerleri geri almak zor oluyor’ demiştik çünkü belediye başkanları AKP’nin değiştirdiği yasayla çok etkili hale geldi. Dolayısıyla bu sosyal belediyecilik yaratılmış yoksulluk içinde, Aliağa dışında bir Menemen kaldı, Kiraz’da yüzde 55’le CHP seçimi kazanıyor görünüyor. Tire’de de transfer ettiğimiz bir başkan oldu ama CHP burada direkt kazandı. Hem Bergama hem Kınık geri almış oldu.”
Genel seçim olabilir
Medya Yöneticisi Barış Erel: Güneş İzmir’den doğacak… İzmir demokrasiye, Atatürk sevgisine, Cumhuriyet değerlerine sahip çıktı. İş, aş, ekmek öne çıktı. CHP şu an Türkiye genelinde birinci… Bu seçim sonuçlarıyla 5 yıl iktidar partisinin sürdürmesi mümkün değil. Önümüze bir genel seçim gelebilir.
En az itirazla tamamlanacak
Hukukçu Ulaş Polat: İzmir’de biz hazırdık, AKP çok zayıftı. En sorunsuz en sakin seçimimizi geçirdik. İzmir’de en az itirazla tamamlayacağımız bir seçim olacak.
Seçmen ajandasına not etmiş
Medya Yöneticisi Barış Erel: İktidar her seçim döneminde yeni formüller aradı ve buldu. Ama kredi doldu. Tencere iktidarı devirecek. Türkiye’de çok uzun süre sonra tarihi bir seçimi yaşıyoruz. Sonuçlar gösteriyor ki CHP ya birinci parti olacak ya da başa baş bir sonuç olacak. İYİ Parti’nin Cumhurbaşkanlığı seçiminde masadan kalkarak izlediği tutum, Kemal Kılıçdaroğlu’na seçim kaybettirmesi, görünen o ki seçmen bunları ajandasına not etmiş. İYİ Parti bence seçimden sonra oturup düşünecek.
İnsanlar tıkandı
Hukukçu Sema Pekdaş: Demokrasinin bütün kanallarını tıkarsanız, insanlara tepkilerini sunabilecek ortamlar yaratmazsanız böyle sonuçlarla karşılaşırsınız. ‘Her seçimde bir formülünü buluyorum, kazanıyorum’ olmuyor, emekliye ‘Zam yapmıyorum, ne verseniz dipsiz kuyu gibi gidiyor’ dedi ama beşli çetelere verildi, otoyollara para verildi ve insanlar gerçekten tıkandı. Keşke insanların demokratik tepkileri sunabilecekleri ortam olsaydı da manzarayı okusalardı. Her rejimde vatandaşı dinlemek önemlidir.
Bu sonuçlar tartışmaya yol açacak
CHP İzmir eski Milletvekili Alaattin Yüksel, “Şu anda gördüğümüz gibi bir sonuç çıkarsa Türkiye bu sonuçları tartışacak, neden Cumhurbaşkanlığı Seçimi kazanılamadı meselesi yeniden gündeme gelir. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra çok büyük bir kopuş yaşandı, şöyle başarısızlık olacak böyle başarısızlık olacak propagandasından sonra böyle sonuçlar alındı. Demek ki bu sonuçlar Cumhurbaşkanlığı Seçimleri içinde alınabilirmiş.”
AKP'nin kalelerinde kayıp var
Hukukçu Ulaş Polat: AKP’nin kalesi denilen yerlerde; Gaziantep, Kayseri, Konya gibi yerlerde çok ciddi oy kaybı var.
Kürtlere barış dediğiniz zaman başları dönüyor
CHP İzmir eski Milletvekili Alaattin Yüksel, “Kürt sorununu çözerse bu iktidar çözer mesajı etkili olmadı. Kürt seçmene ‘Barış’ dediğiniz zaman hakikaten başı dönüyor. Oradaki halk barışı çok özlüyor, istiyor ve 9 kez aslında AKP, yani Recep Tayyip Erdoğan Kürtleri kandırdı ama bu sefer Kürtler bunu yemedi.”
Genel seçim izliyoruz
Medya Yöneticisi Barış Erel: Hizmetlerin konuşulduğu bir seçim yine göremedik. Demokrasiyi içselleştirmiş ülkelerde belediye başkanlarının hizmetlerinin karşılığını alacakları bir seçim oluyor ama bu coğrafyada silahların susması, barış konuşuluyorsa, ekonomik göstergeler yaşamsal derecedeyse yerel seçimden çıkıyor biz bu akşam bir genel seçim izliyoruz.
Seçmenin mesajı ne olu?
Gazeteci İdris Akyüz: Şu anki verilere göre; seçmen hem iktidara hem muhalefete mesaj verdi; CHP’ye şans verdi, ‘daha iyi hizmet ver’ dedi, AKP’ye ‘artık tamam, güle güle’ dedi. CHP’nin başarısında İstanbul lokomotiftir, Ekrem İmamoğlu bir dinamodur. Seçmen Cumhur İttifakı’na ‘Bana Anayasa ile gelme’ dedi.
İYİ parti kapanabilir
Araştırmacı Ümit Yaldız: Biz ağırlıklı olarak İzmir ve çevresi için çalışmalar yaptık. Büyükşehir ve ilçelerde tablo aşağı yukarı beklediğimiz yönde ancak İYİ Parti için durum farklı… İYİ Parti’nin İzmir Adayı Eylül’de açıklandı, şu anki oy oranı beklentimizin altında gözüküyor. Birçok ildeki sonuçlara da bakarsak görünen o ki İYİ Parti seçmeni CHP ile sandık ittifakı kurmuş. İYİ Parti lider değişikliğine ya da kapanmaya gidebilir.
Yenilgi yenilgi büyüyen zafer
Gazeteci Mustafa Kuleli: Bir önceki oturumda güzel bir şiir dizesi okundu, ‘Umudu kesme yurdundan’ diye, Cumhurbaşkanının da okuduğu Sezai Karakoç’un bir şiiri var, ‘Yenilgi yenilgi büyüyen bir zafer bu’ diye, bu gece, ‘Yenilgi yenilgi büyüyen bir zafer vardır şiirini CHP’liler okuyor. Türkiye tarihi bir kırılma yaşadı, bu tabii ki medyayı da etkileyecek. 1970’lerden beri ilk kez CHP bir seçimi önde bitirebilir. 1974’te bir Ecevit efsanesi vardı ve 50 yıl içinde bu siyasi bir gelenek ikinci kez büyük bir lider çıkarmış gibi görünüyor, onun adı da İmamoğlu. 10 ay önce başka türlü girilseydi seçime acaba harita yine böyle kırmızı görünür müydü? Bu geç kalınmış bir zafer olabilir. Türkiye’de siyasetin ve medyanın finansmanı belediyeler tarafından sağlanıyor. Medya, ticari bir yapıda olmalı ve okurlar tarafından yaşatılmalı, sadece hükümet değil muhalefet tarafından da böyle dönüyor. Yeni dönemde bu düzen biter, siyasetin ve medyanın finansmanı sadece yurttaşa ait olur.
Bu dönem Erdoğan’ın son dönemini olacak
Gazeteci Mehlika Gökmen: Kimse halkın önüne dayatma bir anayasayla çıkamayacak. Görünen o ki Erdoğan Cumhurbaşkanı olarak son dönemini yaşıyor. Siyasette kartlar yeniden karılacak ve pek çok parti siyaseten varlığına son vermek zorunda kalacak, İYİ Parti ve Meral Akşener bunlardan biri olacak.
Erdoğan’ın istifa etmesi lazım
Gazeteci İdris Akyüz: Erdoğan her yere sanki kendisi belediye başkan adayıymış gibi gitti, bu sonuca göre Erdoğan’ın istifa etmesi lazım. CHP bundan sonra kendini yenileyerek yürümek zorundadır, seçmen de buna itibar etmiştir. Emeklilerin bu seçimde en büyük rolü oynadığı kanısındayım. Emekliler AK Parti’ye tokadı vurdu.
Siyasette çok büyük bir kırılma yaşandı
Gazeteci Mehlika Gökmen: Bürokrasi de çözülme başlar diye düşünüyorum çünkü bunları bir arada tutan şey ranttır. Öncelikle orada toplananlar arazi olmaya başlar ki bunları daha önce ANAP ve Doğru Yol’da gördük. Bence böyle bir sonuca doğru evrilmesi mümkün görünüyor. Tabi bu sırada da CHP’nin aldığı oyları çok iyi değerlendirmesi ve alınan emanet oyları kendi oyuna çevirmesi gerekiyor. 2028’e kadar önünde bir yol var, siyasette büyük bir kırılma yaşandı.
İttifak destekçileri CHP’ye oy verdi
Araştırmacı Ümit Yaldız: Kemal Kılıçdaroğlu’nun Türkiye’de oluşturduğu ittifak kültürü, bugün o partiler aday çıkarsa da o ittifakın destekçileri CHP adayları üzerinden mesaj vermişlerdir. Bu başarıda onun da hakkını teslim etmek lazım.
Değişim halkta kabul gördü
Önceki dönem Bornova Belediye Başkanı Olgun Atilla: Bu seçimde üzücü mesajlardan biri katılım oranının düşük olması… AK Parti seçmeninin de CHP’ye oy verdiğini gözlemliyoruz. CHP’deki değişimin halkta kabul gördüğünü görüyoruz. Şu anki tabloda erken genel seçim olabileceğini öngörüyorum.
CHP muhalefetin sesi oldu
Hukukçu Sema Pekdaş: 2017’den itibaren referandum sürecinden başlayan, ittifak kültürünün de bir eseri olduğunu düşünüyorum. Bu durum CHP’nin üzerine çok büyük sorumluluk yüklüyor. CHP Toplumsal muhalefetin sesi haline gelmiştir, muhalefet CHP’ye sorumluluk yüklemiştir. CHP’nin kendi içine dönme lüksü yok.
Halk atanmışları kabul etmiyor
Gazeteci Mustafa Kuleli: Cumhurbaşkanı Erdoğan değişim hamleleri titizlikle yapıyor, bekliyor ve çalışmaları gördükten sonra görevden almalar başlıyor. Türkiye’de 100 yılı aşkın bir seçim geleneği var, atanmışlarla bu iş olmaz. Bu tablo, ‘Ben artık sivil siyasetçi istiyorum’ tablosudur. Düşük profille atanmış adaylar halk tarafından kabul görmüyor. Erdoğan bu tabloya bakıp ders çıkarırsa bir şansı olabilir, eğer çıkarmazsa bu geceyi hatırlayacağız ve diyeceğiz ki, ‘Türkiye tarihinin değiştiği gece 31 Marttır.
Tencere iktidarı sarstı
Araştırmacı Ümit Yaldız: Dört seçmenden birinin sandığa gitmediğini göz ardı edemeyiz. Yoksul kesim mevcut iktidarın sigortasıydı o yoksul kesim artık bıçak kemiğin geçtiği noktada oy kullandı. Tencere bu iktidarı geç de olsa ciddi anlamda sarstı.
İzmir'in daha iyi olması gerekir
Önceki dönem Bornova Belediye Başkanı Olgun Atilla: Sonuçlara baktığımızda İzmir’deki sonuçların oransal olarak daha iyi olması gerekir. Yüzde 70-75 alma şansımız vardı. 2019’da Tunç Soyer, 58 aldı, şu an yüzde 48 oyumuz var. Esasında bunun 2019’dan beri gözden geçirilmesi lazım.
Hayaldi gerçek oldu
Gazeteci Mehlika Gökmen: Hayaldi gerçek oldu diye bir laf vardır, CHP’nin de bu kadarını beklemediğini düşünüyorum. Tabi ki temenni ederler ama onlar için de sürpriz olduğunu düşünüyorum. Büyük bir başarı sergilediler. CHP’nin umulmadık yerlerde seçim kazandığını görüyoruz. Rejim ve sistem sorunun da bir sonucu olduğunu düşünüyorum. Erdoğan’ın da Devlet Bahçeli’nin de bu sonuçları iyi okuması gerektiğini düşünüyorum. Umuyorum bundan sonra Özgür Özel’in ortaya koyduğu daha kapsayıcı dil siyasette hakim olur. Bu tablonun genel siyasete evrilmesini bekliyoruz.
CHP’li belediyelerin sorumluluğu yüksek olacak
Medya Yöneticisi Barış Erel: Cumhuriyet Meydanı’na kadar gittim ve nabız nedir yokladım, şu anda İzmir sokaklarında herkes ellerinde parti bayraklarıyla, Türk bayraklarıyla geziyor, konvoy yapıyor. İzmir uzun süreden beri böyle bir başarıya hasretmiş, bu hasret dindi. İzmir’in şu an 2 ilçesi hariç 28 ilçeyi CHP kazandı. 1989’daki SHP’nin aldığı yüzde 32 oydan sonra CHP ilk defa bu kadar oy aldı. CHP’li belediyelerin motivasyonu yüksek olacak ama omuzlarındaki sorumluluk da yüksek olacak. Umuyorum ki vaat ettikleri sosyal belediyeciliğe, demokrat, adaletli ve halkçı belediyecilik bayrağı en yükseğe taşınacak.
Zaferin asıl sahibi seçmen
İz Gazete Genel Yayın Yönetmeni Ümit Kartal: ‘Zaferin bin babası vardır, mağlubiyet yetimdir’ diye bir söz vardır. Zaferi herkes sahiplenir. CHP 47 yıl sonra birinci parti olmuşken dileriz zaferi paylaşamama krizi çıkmaz. Erdoğan’ın kantara çıkmadığı bir seçimde AKP’nin ne kadar zayıflayacağını gördük. Yeniden Refah AKP’den çokça oy aldı. Erdoğan doğrudan kendisi aday olmadığında AKP tabanında kopuş olduğunu görüyoruz. Şimdi büyük ihtimalle kabine değişikliği konuşacağız. Rejim değişikliği ile ilgili bir referandum gündeminin yakın vadede olmayacağını düşünüyorum. Ben bu zaferin en büyük sahibinin seçmen olduğunu düşünüyorum. Seçmen hem iktidara hem muhalefete ayar verdi. Seçmen bu tabloyu kendisi başardı.
Bu zafer CHP’ye motivasyon sağlayacak
Gazeteci Mustafa Kuleli: Yüzde 86’sı açıldı sandıkların, geçmiş seçimlerde AA’dan hep bir manipülasyon beklenirdi ama bu seçimde iddia ediyorum sandık oranı arttıkça CHP ve AKP arasındaki oy farkı açılabilir ki şu an 1.80 puana kadar yükseldi. Bu artık CHP için açık bir zafer, 47 yıl sonra gelen bir zafer. 1974-2024 tam 50 yılla sonra CHP bir organik lider daha çıkarmıştır. Seçimin birinci kaybedeni AKP ve Erdoğan’dır, ikinci MHP’dir, üçüncü İYİ Parti’dir. CHP içerisindeki bu başarı iç karışıklık getirir mi sorusunu erken buluyorum çünkü bu zafer partiye çok büyük bir motivasyon sağlayacaktır. CHP’deki iç karışıklık döneminin bitmesi, yerel yönetimde hizmet, doğru siyaset ve ülkeyi normalleştiren bir yönetimin tesis edilmesi gereklidir.
