Emek Partisi (EMEP) milletvekilleri İskender Bayhan ve Sevda Karaca, İzmir Aliağa’da faaliyet gösteren gemi söküm tesislerindeki iş cinayetleri, meslek hastalıkları ve çevre kirliliğine ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’a yazılı soru önergesi sundu.
Önergede, bölgede yıllardır süregelen ihlallere dikkat çekilerek, asbest ve ağır metal maruziyeti, sahte “gas-free” belgeleri, yetersiz koruyucu önlemler, ölümcül iş kazaları ve etkisiz denetimlerin kamu sağlığını tehdit eder boyutlara ulaştığı belirtildi.
“Aliağa, Emek ve Ekoloji Kıyımı Alanına Dönüştü”
Milletvekili Bayhan önergesinde, Avrupa ve Kuzey Amerika’dan sökülmek üzere getirilen, yüksek oranda asbest ve zehirli atık içeren gemilerin Aliağa’da ucuz işgücü ve denetimsiz koşullarla parçalandığını, işçilerin ağır meslek hastalıklarına ve ölüm riski taşıyan kazalara maruz bırakıldığını belirtti.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin verilerine göre, yalnızca 2013–2022 yılları arasında Aliağa’da en az 97 işçi yaşamını yitirdi, bu ölümlerin %28’i doğrudan gemi söküm sektöründe gerçekleşti. Bayhan, bu verilerin Türkiye ortalamasının yaklaşık 30 katı olduğunu vurguladı.
Ölümle sonuçlanan örnek vaka
Bayhan, 31 Ağustos 2023’te Işıksan Gemi Söküm Tesisi’nde hayatını kaybeden 58 yaşındaki işçi İbrahim Karakaya’nın ölümünü anımsattı. Norveç bandıralı petrol platformunun sökümünde gaz ölçümleri yapılmadan gemiye sokulan işçinin azot ve argon gazları nedeniyle fenalaşarak yaşamını yitirdiğini, üç işçinin daha yoğun bakımda tedavi gördüğünü hatırlattı. Bilirkişi raporlarının, olay yerinde gaz ölçümü, risk analizi ve acil durum planı bulunmadığını ortaya koyduğu ifade edildi.
Asbest, kurşun, cıva ve zehirli atıklar uyarısı
Önergede, asbest, kurşun, cıva, PCB, petrol kalıntısı gibi maddelere maruz kalan işçilerin mezotelyoma, akciğer kanseri, kurşun zehirlenmesi, silikozis gibi ölümcül hastalıklara yakalandığı belirtildi. Ayrıca bu maddelerin rüzgarla çevre köylere yayıldığı, bölge halkının da sağlık açısından ciddi tehdit altında olduğu dile getirildi.
12 maddelik soru listesi bakanlığa yöneltildi
Milletvekilleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’dan şu sorulara yanıt istedi:
- Son dönemde gerçekleşen ölümcül iş kazalarının soruşturma sonuçları nelerdir?
- 2013–2024 arası iş cinayetleri ve yaralanmalara dair raporlar kamuoyuna açıklanacak mı?
- İbrahim Karakaya’nın ölümüyle ilgili idari-cezai süreç başlatıldı mı?
- Işıksan tesisine uygulanan yaptırımlar nelerdir?
- Bakanlık kayıtlarında yer alan meslek hastalığı ve iş cinayeti sayıları nedir?
- 2021’deki benzer iş cinayeti sonrası hangi önlemler alınmış, neden yeni ölümler önlenememiştir?
- Sektöre özel denetim planı bulunmakta mıdır?
- İşçilere düzenli sağlık taraması sağlanmakta mıdır? Bulgular nelerdir?
- Yaralı işçilerin “şikayetçi değilim” beyanlarının geçim kaygısından kaynaklandığı gerçeği nasıl değerlendirilmekte?
- Aliağa’da kalıcı denetim-yaptırım sistemi kurulması planlanmakta mıdır?
- Sahte gaz ölçüm belgeleri tespit edildi mi, uygulanan yaptırımlar nelerdir?
- Asbest ve diğer maddelere yönelik özel tazminat ve izleme mekanizması neden hayata geçirilmedi?
Bayhan: “İşçilerin hayatı patronların kârına feda edilemez”
Önergeye ilişkin açıklama yapan İskender Bayhan, “İşçilerin hayatı patronların maliyet kâr hesaplarına feda edilemez. Bakanlık, Aliağa’daki ihmaller zincirini artık görmezden gelemez. Hem işçilerin hem halkın sağlığı korunmalı, gerçek denetim ve yaptırım süreci başlatılmalıdır” dedi.
