Türkiye ortalama bin 132 metrelik bir yükseltiye sahiptir. Topoğrafyanın oldukça engebeli olduğu ülkemizde yükselti, genel olarak kıyılardan iç kesimlere ve batıdan doğuya doğru artar. Yeryüzü şekilleri ise doğu-batı doğrultusunda uzanır. Dağlık alanların oldukça fazla olmasının yanında kıyı ile iç kesimlerde geniş düzlükler de yer alır. Türkiye'nin ana yeryüzü şekillerini dağlar, ovalar ve platolar oluşturur.
Türkiye’nin Dağları
Türkiye yüz ölçümünün yaklaşık yarısını dağlar oluşturur. Alp Himalaya Dağ Kuşağı üzerinde yer alan ülkemizde dağlar, genel itibarıyla sıra hâlinde ve birbirine paralel olarak uzanır. Bunun yanı sıra iç kesimlerde koni şeklinde volkanik dağlar bulunur.
Dağların büyük bölümü, levhaların tortul tabakaları sıkıştırması ve bunun sonucunda kıvrılan kütlelerin yükselmesiyle oluşmuştur. Sıradağlar şeklinde uzanan bu dağların en önemlileri Kuzey Anadolu Dağları ile Toros Dağları'dır.
Levha hareketlerine bağlı olarak Anadolu’nun bazı kesimlerinde kırılma sonucu horst adı verilen dağlar oluşmuştur. Bu dağlar, kırılmaya (faylanma) bağlı olarak çöken grabenlerin çevresindeki yüksekte kalan kütlelerdir. Özellikle Batı Anadolu’da bulunan Yunt Dağı, Bozdağlar ve Aydın Dağları horst adı verilen dağlara örnek verilebilir.
Anadolu’daki volkanik dağlar, III. Jeolojik Zaman boyunca devam eden volkanik faaliyetler sonucu oluşmuştur. Bu faaliyetler, volkanik malzemeyi (lav, kül, cüruf, tüf vb.) üst üste biriktirerek Türkiye'deki en yüksek dağların oluşmasına neden olmuştur. Ağrı, Tendürek, Süphan ve Nemrut dağları Doğu Anadolu'da; Erciyes, Melendiz, Hasan dağları ile Karadağ ve Karacadağ da İç Anadolu'da yer alan volkanik dağlara örnek verilebilir.
Türkiye’nin Ovaları
Türkiye, ovalar bakımından da zengin bir ülkedir. Ovalarımız; konumu, denize uzaklığı, büyüklüğü, biçimi ve yükseltileri bakımından farklı özellikler gösterir.
Ovalarımız bulundukları yere ve oluşum şekillerine göre ikiye ayrılır.
Bulundukları yere göre tasnif edilen ovalarımız da kendi içinde iki bölümde incelenir.
Bunlar İç Ovalar ve Kıyı Ovalardır.
İç ovalar: Konya Muş Erzurum Erzincan Malatya Çubuk Mürted Altınbaşak ovalarıdır.
Kıyı ovalar: Bafra Çarşamba Silifke Çukurova K.Menderes B.Menderes Gediz Bakırçay ovalarıdır.
Oluşum Şekline Göre
Türkiye’nin ovaları oluşum şekline göre ise üç bölümde incelenir. Bunlar sırasıyla; Delta Ovaları, Tektonik Ovalar ve Karstik Ovalar’dır.
Delta Ovaları: Bafra Çarşamba Silifke Göksu Çukurova Dikili Menemen Selçuk Balat
Tektonik Ovalar: K.Menderes B.Menderes Gediz, Bursa Bakırçay Adapazarı Konya, Bolu Amasya, Bingöl Tokat, Düzce Altınbaşak.
Karstik Ovalar: Elmalı Kestel Tefenni Akseki Gembos Korkuteli Acıpayam
