Manisa’da yer alan Sardes Antik Kenti ile Bin Tepeler Lidya Tümülüsleri, 2025 yılı itibarıyla UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesi’ne dahil edildi. Karar, Paris’te düzenlenen 47. Dünya Miras Komitesi toplantısında oybirliğiyle alındı.
Türkiye’nin UNESCO listesindeki kültürel varlık sayısı 22 oldu
UNESCO’nun 2025 yılı itibarıyla Kalıcı Miras Listesi’ne kaydettiği Sardes ve Bin Tepeler, daha önce 2013’ten bu yana geçici listede yer alıyordu. Yeni karar sonrası Türkiye’nin listedeki kültürel miras sayısı 22’ye yükseldi.
Sardes Antik Kenti: Lidya’nın başkenti
Gediz Ovası’nın kenarında yer alan Sardes, MÖ 7. ve 6. yüzyıllarda Lidya Krallığı’na başkentlik yaptı. İlk madeni paraların burada basılmasıyla birlikte ekonomik ve diplomatik açıdan güçlü bir merkez haline geldi. Efes ve Delphi gibi kutsal merkezlere altın adaklar gönderen Sardes, aynı zamanda Hıristiyanlık açısından da önemli bir kenttir. İncil’de bahsi geçen “Asya’daki Yedi Kilise”den biri burada bulunur.
Artemis Tapınağı ve Sardes Sinagogu dikkat çekiyor
Kent, Hellenistik dönemde Artemis Tapınağı’yla klasik kimlik kazanırken; Roma döneminde ise Sardes Sinagogu, hamamlar ve kamu yapılarıyla öne çıktı. Sardes Sinagogu, antik dünyanın en büyük sinagoglarından biri olarak kabul ediliyor.
Bin Tepeler: Lidya kraliyet mezarlığı
Sardes’in kuzeyinde yer alan Bin Tepeler, Lidya soylularının ve kraliyet ailesinin defnedildiği tümülüs mezarlık alanıdır. Bugüne kadar bölgede 115 tümülüs tespit edildi. Alan, Türkiye’nin en büyük tümülüs sahası olmasının yanı sıra, dünya çapında da benzersiz bir örnek olarak kabul ediliyor.
Alyattes Tümülüsü: Keops Piramidi'yle kıyaslanıyor
Antik tarihçi Herodotos’un bahsettiği Lidya Kralı Alyattes’e ait tümülüs, 355 metre çapı ve 63 metre yüksekliğiyle dikkat çekiyor. Mezarlık yapısı, Mısır’daki Keops Piramidi ile karşılaştırılabilecek büyüklükte.
Karnıyarık Tepe’de yedi farklı taş ustası çalıştı
Bin Tepeler’de yer alan diğer anıtsal yapılardan biri olan Karnıyarık Tepe, 230 metre çapında ve 53 metre yüksekliğinde. Mezar duvarlarında tespit edilen izler, yedi ayrı taş ustası ekibinin görev paylaşımıyla çalıştığını gösteriyor. Yapının iç mezar odasına henüz ulaşılamamış olsa da, Lidya Kraliyet ailesinden bir kadına ait olabileceği değerlendiriliyor.
Arkeolojik bulgular Lidya uygarlığına ışık tutuyor
Bin Tepeler’deki kazılar, Lidyalıların inşa teknikleri, defin gelenekleri ve mezar yapım organizasyonu hakkında detaylı bilgi sunuyor. Roma döneminde yapılan kaçak kazı tünelleri de yapının tarihi katmanlarını ortaya çıkardı.