İz Gazete/Cengiz Aldemir- Türkiye'nin, Avrupa’da gemi sökümü yapan tek ülke olduğunu ve İzmir Aliağa gemi söküm tesislerinin yıllardır hurda gemi söküm sürecinde yaşanan kirlilik, iş cinayetleri, özellikle asbest ve tehlikeli maddeler ile gündeme geldiğini anımsatan TBMM Çevre Komisyonu Üyesi ve HDP İzmir Milletvekili Ekolojist Murat Çepni, tesislerdeki yüzlerce hurdaya ayrılmış gemilerden radyoaktif ve ağır kimyasallar içeren kirleticilerin ortaya çıktığını söyledi.
2 BİN İŞÇİ TEHLİKELİ ORTAMDA ÇALIŞIYOR
Gemi söküm işinin en üst düzey iş sağlığı ve güvenliğini gerektiren bir süreç olduğunu vurgulayan HDP'li Çepni, Aliağa’da bulunan 22 gemi söküm tesisinde yaklaşık 2 bin işçinin, iş sağlığı ve güvenliği bulunmayan ortamlarda çalıştığı bilgisini paylaştı. 2020 yılında AB bayraklı gemiler dahil olmak üzere muhtelif tipte 118 geminin geri dönüşüme alındığı bilgisini aktara Çepni, "Söküm işleminde bazı maddelerin insan sağlığı için öldürücü zararları olduğu ortaya konmuştur. Yalıtım malzemesi olarak kullanılan silikat minerali asbest, ısıya, aşınmaya ve kimyasal maddelere çok dayanıklı lifli yapıda kanserojen bir maddedir" dedi.
GÖKHAN HAN GEMİSİNDE ASBEST TESPİT EDİLDİ
Asbestin, Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı’nın (IARC) kanserojen maddeler listesinde “kesin kanserojen” tanımlaması ile 1. grupta yer aldığını, asbestin yanı sıra pek çok kansere yol açan tehlikeli kimyasalları da barındırdığını belirten Çepni, söküm işinin ölümlü iş kazası riskinin çok yüksek olduğunu, tesislerin bulunduğu alandaki havanın asbest lifleriyle kirlendiğini kaydetti. Tesislerde Gemi Söküm Yönetmeliğine uyulmadığını, insan ve çevre sağlığı açısından gerekli hiçbir tedbirin alınmadığını ve denetimlerin etkin bir şekilde yapılmadığını vurgulayan Ekolojist Çepni, Asbest Söküm Uzmanları Derneği ve Ege İşçi Birliği’nin, 5 hafta kadar önce Kılıçlar şirketinin getirdiği Gökhan Han gemisinde asbestin tespit ettikleri bilgisini aktardı.
GETİRİLEN İŞÇİLER ASBESTTEN HABERİ YOK
Gökhan Han gemisinin söküp ayıklaması için asbest sökümünde yeterli bilgi ve ehliyete sahip olmayan işçilerin getirildiğini, asbestin bertaraf edilmesine dair hiç bir kurala uyulmadığını ifade eden Çepni, işçilerin koruyucu kıyafet ve ekipmanlarının da olmadığını söyledi. Getirilen işçiler gemide asbestin olduğuna dair bilgilerinin olmadığını, çıplak elle, maske dahi kullanmadan hiç bir tedbirin alınmadığı koşullarda çalıştırıldığını aktaran Çepni, Kılıçlar işçilerinin de aynı kötü etkenlere maruz kaldığını, yönetimin asbesti alenen gizlediği iddiasını paylaştı.
EGE İŞÇİ BİRLİĞİ VE UZMAN TALEPLERİ
Ege İşçi Birliği ve Asbest Sözüm Uzmanları Derneğinin taleplerini de dile getiren Çepni,
*Asbestin tespit edildiği Kılıçlar Gemi Sökümünde derhal üretim durdurulsun. Detaylı inceleme ve işçilere sağlık taraması yapılsın. Gemi'nin denetimi ve atıkların temizliği sağlansın. Duruş boyunca işçilerin yevmiyeleri tam ve eksiksiz ödensin.
*Gemi Söküm tesislerine gelen her gemi, konusunda uzmanların yer aldığı bağımsız bir heyetin denetimine açılsın.
*Denetim sonucunda her geminin söküm sürecine tam hazırlığı gerçekleştirilsin. Asbest, kurşun, atık yağ, yakıt, kereste, patlayıcı ve yanıcı diğer maddeler gemilerden uzman kişiler tarafından ayrıştırılsın. Dönüşüm ve bertaraf süreci takip edilsin.
*Asbest, kurşun, atık yağ ve benzeri tüm atıklar sadece gemi söküm işçilerine değil, Aliağa halkına da zarar vermektedir. Bu nedenle atıkların taşınma süreci boyunca çevreye zararının önüne geçilmelidir.
*Kılıçlar Gemi Söküm başta olmak üzere tüm şirketler denetlensin, asbest bertarafı kurallarına uymayan şirketlerin patronları ve bu süreçte denetimsizlikte sorumluluğu olan kurumlar hakkında soruşturma başlatılsın" ifadelerini kullandı.
EHLİYETSİZ İŞÇİLER BİLGİNİZ DAHİLİNDE Mİ?
Konuyu meclis gündemine taşıyan HDP'li Çepni, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'e şu soruları yöneltti:
- Gökhan Han gemisinde söküm işinin, asbest konusunda hiçbir bilgisi ve ehliyete sahip olmayan işçilere yaptırıldığı Bakanlığınızın bilgisi dahilinde midir?
- Gökhan Han gemisinin söküm işinde çalışan işçilere gemide asbest olduğuna dair bilgi verilmediği konusunda Bakanlığınız inceleme yapacak mıdır?
- Kılıçlar Gemi Söküm Tesisinde denetim yapılmakta mıdır? İş müfettişi görevlendirmesi yapılmış mıdır?
- Kılıçlar Gemi Söküm Tesisinde işçilere, iş kazalarını önleyecek kişisel koruyucu iş güvenliği ve donanım malzemelerinin verilmediği iddiaları araştırılmış mıdır?
- İş sağlığı ve güvenliği konusunda gerekli tedbirleri almayan Kılıçlar Gemi Söküm Tesisine yönelik yaptırım uygulanacak mıdır?
- Kılıçlar Gemi Söküm Tesisinde çalışan işçilere sağlık taraması yapılması, geminin atıklarının temizlenmesi için sökümün durdurulması ve bu süreçte işçilerin yevmiyelerinin tam ve eksiksiz ödenmesi için girişiminiz olacak mıdır?
- Aliağa Gemi Söküm Tesislerinde; Avrupa Birliği’nin belirlediği iş sağlığı kriterleri ve Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmeliğin hükümleri uygulanmakta mıdır?
- Aliağa Gemi Söküm Tesislerinin denetimi ne şekilde yapılmaktadır? Denetim sonucunda ceza alan tesis var mıdır?
- Gemi söküm tesislerinde iş kazalarındaki ve meslek hastalıklarındaki artışın Bakanlığınızın denetim sorumluluğunu yeterince yerine getirmemesi sonucu yaşandığı iddialarına ilişkin açıklamanız olacak mıdır?
- Bakanlığınız kayıtlarına göre, gemi söküm işinde kaç işçi çalışmaktadır? Bu iş kolunda son 5 yılda kaç işçi iş kazasında yaşamını yitirmiştir? Son 5yılda kaç işçi meslek hastalığına yakalanmıştır?
- Bilim insanları ve demokratik toplum kuruluşları yıllardır Aliağa’da gemi sökümlerden ortaya çıkan asbest ve zehirli maddelerin, işçi sağlığı iş güvenliği açısından büyük tehlike yarattığını açıklamalarına rağmen, gemi söküm işçiliği neden ağır ve tehlikeli sanayi iş kolu kapsamına alınmamaktadır?
