2026-2028 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) ile birlikte Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES)’in hayata geçirileceği açıklandı. Programın, 2026 yılının ikinci çeyreğinde uygulanmaya başlaması öngörülüyor. Uygulamayla çalışan maaşlarından her ay yüzde 3 oranında kesinti yapılacak ve bu tutar TES fonuna aktarılacak. Düzenlemede, sistemin zorunlu olacağı ve çalışanlara cayma hakkı tanınmayacağı ifade ediliyor. Sistemin zorunlu olması ve kıdem tazminatına etkisi şimdiden tartışma yaratıyor.
Sendikaların ‘kıdem tazminatı’ endişesi
Konuyla ilgili İz Gazete’ye açıklamalarda bulunan Sosyal Güvenlik Müşaviri Dilek Ete, TES’in birkaç yıl önce gündeme geldiğini ancak sendikalardan gelen tepki nedeniyle geri çekildiğini hatırlatarak, “TES, bundan 2-3 yıl evvel kıdem tazminatının yerine getirilmesi konusunda açıklamalarla gündeme girdi. Bu konuda çok tepki gelince, özellikle sendikalar ‘kıdem tazminatı kırmızı çizgimiz’ çıkışı yapınca geri çekildi. Aslında Orta Vadeli Program’ın içinde çok uzun süredir var. 2026 yılının ikinci yarısında zorunlu olarak başlayacak. Emekli aylıkları düşük olduğu için insanlar geçinemiyor. Şu anda da dayandıracakları şey bu olacak. Emekli aylıkları düşük, dolayısıyla ilerde birden fazla aylık almanız lazım, onun için TES’e geçiyoruz diyecekler. Yüzde 3 işçiden yüzde 3 işverenden, yüzde 30 da devlet katkısı olacak” bilgisini verdi.
Asgari ücretliler bunu nasıl ödeyecek?
Toplumun çok büyük kesiminin asgari ücretle yaşam mücadelesi verdiği ülkemizde, yüzde 3 kesintinin yurttaşları çok zorlayacağını kaydeden Ete, “Asgari ücretin yaygın ücret olduğu bir ülkede, 750 liraya varan bir kesintiyi işçi nasıl ödeyecek? Asgari ücretin açlık ve yoksulluk sınırının altında kaldığı, kiraların yüzde 40 arttığı ama asgari ücretin yüzde 30 arttığı, gıda enflasyonunun yüzde 33 olduğu bir ülkede yaşıyoruz. Yurttaşlar 22 bin 104 lira ile zaten geçinemezken, bir de tutup her ay 750 lira nasıl ödesinler? Gerçekten gençleri isyan ettirecek, daha da fakir olacağımız bir sürece gireceğiz. Bugün zaten gençlerin pek çoğu ileride bir şey sahibi olmayacağını düşündüğü için hiçbir birikim yapmıyor. ‘Bari bugün kendimi mutlu hissedeyim’ diye düşünerek elindekini harcıyor. Hiçbiri ev ve araba sahibi olma hayali bile kuramıyor” dedi.
Milyonlarca liranın akıbeti ne olacak?
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES)’inde toplanması planlanan paraların akıbetiyle ilgili de endişe duyduğunu belirten Ete şunları söyledi: “Devletin buna İŞKUR’da toplanan işsizlik parası gibi el koymasından endişeliyim. Bireysel Emeklilik Sistemi (BES)’te vatandaşların cayma hakkı var. Eğer yeni sistemde zorunlu hale gelirse emekli olana kadar vatandaşlardan milyonlarca lira para toplanacak. Sadece 26 milyon sigortalı çalışan var. Eğer taslak işlerse emekli çalışanlardan da bu kesinti yapılacak. EYT’den emekli olanların yüzde 70’i o maaşla geçinemediği için çalışmaya devam ediyor. Dolayısıyla endişem, bundan 10-15 sonra bu paralar başka yerlere harcanmış olur mu? Ne yazık ki geçmişte bunlar yaşandı. Öncelikle açlık ve yoksulluk sınırının altında asgari ücret ve emekli maaşı olmamalı. Bu durumda yapılacak yüzde 3 kesinti çok yüksek. İşverenler bunu ödedikleri için kıdem tazminatı ödemek istemeyecekler. Bu da başka bir tartışma konusu.”
TES, askerlerin OYAK sistemi gibi olursa fayda sağlayabilir
Asgari ücretin ve emekli maaşlarını yüksek olduğu, sistemin de sağlıklı işlediği bir ortamda TES’in fayda da getirebileceğini aktaran Ete, “Geçmiş yıllarda konut edindirme yardımı diye bir şey çıkmıştı. Hepimizin maaşından kesinti yapılmıştı. Amaç ileride herkesin ev sahibi olmasıydı. Ancak bir süre sonra o para ortadan kayboldu. Eğer TES böyle olmazsa, askerlerin sandık sistemi OYAK gibi olursa olumlu olabilir. Bir albay emekli olduğunda hem Emekli Sandığı’ndan hem OYAK’tan maaş alıyor. Askerler çalışırken hem OYAK için hem Emekli Sandığı için kesinti yapılıyor. Askerlerin emekli maaşlarının yüksek olmasını sebebi budur. Eğer sistem bu şekilde işlerse bana göre doğru bir sistem. Çünkü yurt dışında da bu şekilde işliyor. Türkiye’de emekli maaşları açlık sınırının altında. Ülkemizde 12 milyon emeklinin neredeyse yüzde 40’ı 16 bin 881 lira civarında maaş alıyor. Dolayısıyla bu kadar düşük emekli maaşının olduğu bir yerde ikinci bir maaş kulağa hoş geliyor. Biz diğer ülkeler gibi para biriktirmeyi seven ve becerebilen insanlar değiliz. Zorunlu bir paranın ayrılması doğru. Ama sistemin doğru işlemesi şart” diye konuştu.