İzTV’de yayınlanan Nil Kahramanoğlu ile Gündem Özel’in konuğu İzmir Minibüsçüler Esnaf Odası Başkanı Mehmet Kayışdikici oldu.Minibüs esnafının yaşadığı sorunları anlatan Kayışdikici, esnafın taleplerini de dile getirdi.
Aday olduğu dönemde ilk projelerininİzmirim Kart olduğunu söyleyen Kayışdikici, “Çünkü artık insanlar cebinde pek nakit para taşımak istemiyor ve İzmir’de İzmirim Kart her yerde kullanılıyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne elektronik bilet toplamayı, Büyükşehir Meclisi’nden karar olarak geçirecek; nasıl ki İZBAN, metro, tramvay, vapurda geçtiği gibi bu İzmir’im Kart’ın da minibüslerde geçmesini meclis kararı alıp imzalayıp, Evka 6 durağında takıp diğer duraklara geçeceğiz. Bunun altyapı çalışmalarını hazırladık, oradan bir bağlantımız vardı. Elimizde olmayan sebeplerden Büyükşehir’le beraber öbür aya sarktı. Yolcu kapasitesini öğreneceğiz, nerede yoğunluk var, nerede iniyor, nerede biniyor, o saatleri de daha rahat bir şekilde yolcu adetlerine varıncaya kadar öğrenmiş olacağız. Bu İzmirim Kart’la beraber kredi kartı da kullanacağız. Otobüslerde ne varsa bizde olacak. Nasıl ki otobüs durağında bir yolcumuz geliyor, barkot okutuyor, otobüsün ne zaman geleceğini öğreniyor; ayrıca bizim internet sitemizde, daha bugün yapamadık, Buca’dan Gaziemir’e nasıl gidebilirim diye düşündüğü zaman, bizim sistemimizde bunları da öğrenecek. Ulaşım ağımız daha çok İzmir’e gelen yabancıya da hitap edecek” diye konuştu.
'Yol kat edemedik’
Önceliklerinin İZTAŞIT’a girebilmek olduğunu aktaran Kayışdikici, “Bugün İZTAŞIT’a alabileceğimiz bir 12 metrelik otobüsün fiyatı 12 milyon. 100 tane otobüs aldığımız zaman 1 milyar 200 milyon, 200 tane otobüs aldığımız zaman 2 milyar 400 milyon lira. Esnaf bunu karşılıyor.Biz bunu Tunç Soyer Başkanımızla görüştük ama çok bir yol kat edemedik. Bunları hem yazılı hem sözlü yaptık. Olmadı, en son Cemil Başkanımızla da görüştük. O günün şartlarıyla yoğunluğu vardı, ESHOT Genel Müdürümüze bizi havale etti. Pek bir yol kat edemedik ama herkesin haberi var. Bugünlerde Cemil Başkanımızdan randevu talebimiz var, tekrar bunları anlatmak istiyoruz” şeklinde konuştu.
‘Abonelik istiyoruz’
Karşıyaka Yasa Otoparkı’nın tekrar düzenlenmesi konusundaki taleplerini dile getiren Kayışdikici, “1998 senesinden beri oradayız. Bizim orada taleplerimiz vardı, onları bir revize ettiler alan olarak arazide ama bizim istediğimiz şekilde olmadı. Biraz daha modern, şık, daha kullanışlı bir yer olmasını istedik; pek fazla bir yol kat edemedik. Hatta yapılan son düzenlemelerle de daha çok sıkıntıya girdik. Biz orada İZBB’nin kiracısıyız, yıllık TEFE-TÜFE’ye göre kira veriyoruz. Bizim talebimiz, orada abonelik sistemine geçmek. Nasıl ki özel otoparklara aracınızla abone oluyorsunuz, biz de oraya minibüslerimizle abone olalım. Bizim orada 269 tane minibüsümüz var, oranın araç kapasitesi ise 172-180 civarında. Ama biz, oraya 269 araçtan abone olup orada çalışmak istiyoruz, bariyer sistemiyle beraber” ifadelerini kullandı.
‘Belediye ile rekabet edemiyoruz’
Şoförlerin özellikle pandemi sonrası ekonomik sıkıntı içerisinde olduğunu dile getiren Kayışdikici, “Bizim şoför arkadaşlar, ‘yüzdelik’ dediğimiz yüzde 20’lik oranla çalışırlar. Ve bunların da arabadan günlük masrafı, çayı, yemeği o arabadan ödenir. O arabadan yerler, içerler. 2019 yılından beri pandemi sürecinden sonra minibüsler çalışmadı, yüzde 50 kapasiteyle çalıştı, akşam 8’de, 9’da kapattık. O günden bu yana artık bizim İzmir’de minibüslerde birçok durağımızda çift şoför çalıştırabilme şansımız yok. Biz 2019 yılında 3 TL zam almışız, şu anda 30 TL. Ve TEFE-TÜFE’ye vurduğumuz zaman bizim minibüslerin belediye otobüsleri de dâhil 58 TL olması lazım. Biz 30 TL indi-bindi çalışmamıza rağmen, birçok alanda 20–25 TL’ye taşınan yolcularımız var. Çünkü belediye ile rekabet edemiyoruz. 90 dakika konusu var, zaten bu insanların maaşları belli. Bu da bize yansıyor” şeklinde konuştu.
‘Araçlar yenilenmiyor’
Fiyat artışları nedeniyle araç yenilenmekonusunda da ciddi sıkıntılar yaşadıklarını aktaran Kayışdikici, “İzmir’de 1.117 tane minibüs var. 60 tane mahkeme kararı geldi. Eskiden servis olup da M plakaya mahkeme kararıyla geçen araçlar var. Bir de Menemen’de İZTAŞIT olmayan 15 tane minibüs var. Toplamda 1.192 tane İzmir’de çalışan minibüs var. Bize kayıtlı olan da 1.074 tanesi. Diğerleri ise karma odalara bağlı; Bornova olsun, Buca olsun, Balçova… Oraya da haftada yaklaşık 120 tane falan düşüyor.Bizim 2017 yılına kadar araba değiştirmelerimiz çok olmuş. 2018, bilhassa 2019 yılından bu yana — şu anda 2025 yılındayız toplasanız 2019, 2020, 2021, 2022, 2023 model araçların hepsi 1.192 araç içinde 80 tane bile yoktur. Şu anda bizim en düşük 2009 model araçlarımız var. Bu da geçen sene hesap ettiğimizde 52 taneydi, hâlâ devam ediyor ve bu da zorunluluktan devam ediyor. Bugün sadece benim arabamda yüzde 60 sigorta ve kasko indirimi olmasına rağmen bir trafik sigortası 25–30 bin lira. Bizim her ay 3 bin TL sigortaya vermemiz lazım, bu da çok mümkün değil bizim için o yüzden yenileyemiyoruz” ifadelerine yer verdi.
‘Otobüs sayısı çok fazla’
İzBB’deki grev sürecinde yaşananları da anlatan Kayışdikici, “İzmir halkı birçok konuda mağdur oldu. Toplu ulaşıma geldiğimiz zaman orada da büyük mağduriyetler yaşandı. Ama dikkat ettiğimiz bir şey var: Minibüs ve İZTAŞIT’ın çalıştığı yerlerde, diğer bölgeler kadar mağduriyet olmadı. Toplu ulaşımda grevler olduğu zaman özel araçlar ana arterleri çok fazla tıkıyor. Evet, bize maddi anlamda çok büyük katkısı oldu, büyük yorgunluklar yaşadık ama hakkımızı da aldık. Eski yıllara az da olsa bir dönüş yaptık. Ama hakikaten bizim bu işlerde bir kabuk değiştirmemiz lazım. ESHOT’un tüm otobüs güzergâhını çıkarttık. İnanılmaz sayıda otobüs var, inanılmaz bir sirkülasyon var.Biz İZTAŞIT istiyoruz. Bunun yanında Bursa’da bir model var; Bursa, ‘Belli bir ücretle 10.000 km yol yapacaksın, 10.000 yolcu taşıyacaksın, ben sana bu parayı vereceğim’ diyor. Bu km’yi yaparken yolcu adedini bulamazsan, ‘Ben yine size bu parayı vereceğim’ diyor. Öyle bir kaynak var. Araç değişimlerinde belediye belli bir parayı sübvanse ediyor.O sistem nasıl? Bizde de kullandığımız belli markalar var. Bizim araçlarımız metreküp olarak çok büyük, 95’lerde. Biz de diyoruz ki böyle yapalım: 17+1 oturacak yolcu, 1 tane de şoför, 7 kişi ayakta olacak şekilde bu sisteme biz de geçelim, Bursa modeline” açıklamasında bulundu.