Aliağa ilçesine bağlı Helvacı Mahallesi, tarihi, kültürel ve doğal dokusuyla İzmir’in en köklü yerleşimlerinden biri olarak biliniyor. Neolitik Çağ’dan günümüze kadar pek çok uygarlığa ev sahipliği yapan Helvacı, bugün de zengin gelenekleri ve modern projeleriyle dikkat çekiyor.
Helvacı'nın 500 yıllık tarihi
Helvacı ve çevresi, tarih öncesi çağlardan bu yana önemli bir yerleşim alanı oldu. Ege Gübre Fabrikası bölgesinde keşfedilen Neolitik yerleşim, günümüzden yaklaşık 8 bin yıl öncesine tarihleniyor. Bu köy yerleşmesi yaklaşık 500 yıl boyunca yaşamın sürdüğü önemli bir kültürel miras olarak öne çıkıyor.
Helvacı ismi nereden geliyor?
Helvacı adına resmi kayıtlarda ilk kez 1531 yılında rastlanıyor. O dönemde Azaklı Mezrası ve Hıdır Çiftliği gibi küçük yerleşimlerin de bulunduğu bölgede, Helvacı’nın kuruluş tarihinin daha da eskiye dayandığı tahmin ediliyor. Rivayetlere göre, bölgenin adı “Helvacı Dede” olarak bilinen ve helva yaparak geçimini sağlayan bir kişiden geliyor. Bu dedenin bulunduğu yer rüzgâra açık olduğu için havadarmış, bataklık arazilerin uzağında olduğundan sivrisinekler rahatsız etmiyor ve yılanlarla ilgili de bir sorun oluşmuyordur. Zamanla dedenin bulunduğu yerin çekiciliğinden diğer ailelerde bu alana taşınmaya başlamış. Böylece bölgenin adının Helvacı Dede’den alındığı rivayet edilmektedir.
Helvacı'nın kültürel mirasları
Helvacı, Anadolu’nun köklü kültürünü, Türkmen ve Yörük yaşam tarzını günümüze taşıyor. Geleneksel dokumalar ve Helvacı kilimi, bölgenin kültürel değerleri arasında yer alıyor. Bu zengin miras, mahalleyi sadece bir yerleşim alanı olmaktan çıkarıp, kültürel bir merkez haline getiriyor.
Aliağa Belediyesi, Helvacı’nın tarihi kimliğini korurken modern projelerle bölgeye değer katıyor. 3 bin 550 metrekare alana sahip Helvacı Tarihi Kent Meydanı, mevcut ağaçlar korunarak yeniden düzenleniyor. Meydana 580 metrekarelik yeni yeşil alan, 27 araçlık otopark ve modern oturma alanları kazandırılıyor.
Atatürk Anıtı, meydanda daha hakim bir konuma taşınarak görkemli bir şekilde yerini alıyor. Ayrıca, Helvacı Çarşı Merkezi’ndeki eski belediye binası restore edilerek Aile Sağlığı Merkezi olarak hizmete sunuluyor.