Diken'den Mesude Erşan'ın haberine göre, Sağlık Bakanlığı’nın Covid-19 ile ilgili en güncel verisi, 2-12 Haziran haftasına ait. Buna göre haftalık vaka sayısı 7 bin 556, vefat sayısı 20, iyileşen sayısı 7 bin 241. Ancak kaç kişiye test yapıldığını, pozitiflik oranını bilinmiyor. Çünkü açıklanmıyor. Son üç ayda yapılan aşı sayısı 1 milyon 363 bin 751’den 236 bin 294’e düştü. Nisandan mayısa azalma yüzde 50’den fazlaydı. Yalnızca 10 ilde ikinci dozla aşılanmada artış sağlanabildi. Maske tamamen kalktı. Sadece isteyenler takıyor. Yaza rağmen bu koşullar enfeksiyonun yayılması için ideal ortamı sağlıyor.
GERÇEK SAYILAR ÇOK DAHA YÜKSEK
Bakanlığın rakamlarına henüz yansımasa da doktorlar, kliniklerde Covid-19 vakalarında hareketlilik gözlediklerini söylüyor. Sosyal medya hesapları üzerinden artışa dikkat çeken uzmanlar, bunun yeni bir dalga olabileceği uyarısı yapıyor. Eksik aşıların tamamlanması, kapalı ve kalabalık yerlerde maske takılmasını öneriyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) haftalık değerlendirme raporlarının genel gidişatı gösterdiğini ancak rakamların iyi yorumlanması gerektiğini belirten Yavuz şöyle devam etti: “Birçok ülke test stratejisini değiştirdi. Giderek daha az test yapıyor, dolayısıyla daha az sayıda vaka tespit ediyor. Böyle olunca vaka sayıları düşük kalıyor. Gerçek durumu tam anlamıyla göremiyoruz. Bu da mevcut vaka sayısının çok çok üzerinde yayılım olabileceğini işaret ediyor. DSÖ’nün raporlarına baktığımızda, geçtiğimiz ocaktan itibaren azalmanın devam ettiğini görüyoruz. Ancak dünyanın bazı bölgelerinde, vakalarda artış saptandı. Pandeminin dalgalı bir seyri olduğunu söyleyebiliriz."
VARYANT ABD'DEN Mİ GELDİ?
Omicron ailesi çok hızlı evrimleşiyor ve alt varyantlar üretiyor. Şu an beş farklı alt varyantı etkili. Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC) geçen hafta, BA.4 ve BA.5 varyantlarının baskın hale geleceği ve vakalarda bir artışa yol açacağı konusunda uyarmıştı. Portekiz, Almanya, Fransa, Yunanistan, Avusturya, İtalya, İsviçre ve İspanya, Birleşik Krallık dahil olmak üzere birçok ülkede enfeksiyonlar artıyor.
Avrupa’da son bir haftalık vaka sayısında yüzde 6’lık artış olduğunu belirten Yavuz, “Almanya’da son 28 günde bir milyona yakın vaka tespit edildi. ABD’de 28 günde üç milyona yakın vaka, 9 bin civarında da ölüm var (ki bu azalmış hali). Dolasıyla ‘pandemi bitti’ dense de manzara böyle. Avrupa’da Omicron’un BA.4 ve BA.5 varyantları etkili. Amerika’da BA.2.12.1 varyantı ön planda. Bu varyant da yavaş yavaş Avrupa’ya giriyor gibi görünüyor. Vakalardaki hareketlenmenin sebebi de BA.2.12.1’in Avrupa’ya girişi olabilir” dedi.
Artış sadece Amerika ve Avrupa’da yaşanmıyor. Güney Doğu Asya, Hindistan, Endonezya, Ortadoğu, Afganistan, Kuzey Doğu Afrika ülkelerinde de vaka sayılarında ciddi artış görülüyor.
BAKANLIĞIN STRATEJİSİ: VERİ AÇIKLAMAMA
Türkiye’deki son duruma gelince. Yavuz, bakanlığın ‘veri açıklamama stratejisi’ bulunduğunu hatırlattı. Verilerin haftalık ancak gecikmeli açıklandığını belirten Yavuz, “Bizde bir aldırmazlık var. Topluma da ‘bu iş bitti’ algısı yerleştirildi. Sağlık bakanlığı artık konunun üzerinde neredeyse hiç durmuyor. Çevremizde çok ve giderek artan sayıda vaka haberleri duyuyoruz. Temkinli, ihtiyatlı olmamız gerekiyor” dedi.
HAREKETSİZLİK VE TEDBİRSİZLİK VAKALARI ARTTIRACAK
Ülkedeki yayılımın durumunu, gidişatı anlamak mümkün değil. Belirtileri olanlar bile teste gitmiyor. Başka hastalıklara yoruyorlar. Yapılan test sayısı, bunların kaçının pozitif çıktığı zaten açıklanmıyor. Yavuz, “Son 7 bin 556 vakanın kaç test içinde pozitif saptandığını bilmiyoruz. Test pozitifliği oranı enfeksiyonu izlemede önemli göstergelerden biri” dedi.
Peki yaz aylarına ve açık havada daha çok zaman geçirilmesine rağmen vakalardaki artış sürpriz mi? Yavuz bu soruşu şöyle yanıtladı:
“Omicron çok daha hızlı ve kolay buluşan bir varyant ailesi. Kaldı ki geçtiğimiz yaz dönemlerinde açık havada maske takmasak bile toplum daha fazla dikkat ediyordu. Toplu taşımada maskeliydik. Toplumun risk algısının düzeyi düştü. Düğünler, bayramlar, kutlamalar gibi salgını yayabilecek etkinlikler kısıtlamasız devam ediyor. Tatil, bayram nedeniyle de hareketlilik artacak.”
BELİRTİLİLERE PCR TESTİ DEVAM ETMELİ
Öte yandan Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER)’in Covid-19 Pandemisinde Güncel Durum ve Öneriler Raporu, Covid-19’a karşı tüm önlemlerin kaldırıldığı bu dönemde, yaşlıların, kronik hastalıkları bulunanların, eksik aşılıların, henüz aşılanmamışların yeni olası varyantlara karşı etkili bir aşıyla aşılanmasının, bugün ve sonbaharda olası bir yeni dalgaya karşı hayati önem taşıdığı uyarısı yaptı. Uzmanlar ayrıca, Bağışıklama Danışma Kurulu’nun aşılanmada durumu değerlendirme ve geleceği planlama gündemiyle acilen toplanması çağrısı yaptı.
Raporda pandemiye karşı hazırlıklı ve tetikte olmamız için aşağıdaki önerilerde bulunuldu:
1. Semptomu olan kişilere PCR testi yapılmaya devam edilmeli, test pozitif kişilerin izolasyona alınması, hasta ile temas eden kişilerin karantinaya alınması uygulamasına devam edilmelidir.
2. Riskli gruplarda olanların önerilen ek Covid-19 aşılarını yaptırması, hiç aşılanmamış kişilerin iki doz yaptırması önerilir. Aşılama konusunda topluma yönelik propaganda yapılması önerilir.
3. Bağışıklama danışma kurulu toplanarak, Covid-19 aşıları ile ulusal aşı şemasında bulunan aşıların uygulanması konusunda değerlendirme yapılmalıdır.
4. Kapalı ve kalabalık alanlar bulaş açısından riskli yerlerdir. Bu alanlarda zorunlu olmadıkça bulunulmamalı. Kapalı alanların havalandırılması bulaşı önlemede en etkili yöntemlerden biri. Açık alanlar bulaş açısından riskin en düşük olduğu yerler. Sosyal mesafe, kapalı ve kalabalık alanlarda maske kullanımı, el hijyeni hala bu hastalığa karşı korunmada en etkili tutum ve davranışlardan bazılarıdır.
5. Aşılama ve Covid-19 vaka/ölüm sayılarının periyodik olarak il düzeyinde açıklanmasına devam edilmesi ve bu verilerin ayrıca temel demografik özelliklere göre de (yaş, cinsiyet, kır, kent vb) açıklanmalı.
6. Pandemi yönetiminde, başından beri işbirliği yapılmayan Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve uzmanlık dernekleriyle işbirliği yapılmalı.
