Binlerce yıl içerisinde zamanla işlevini yitirmiş genlerdeki tarihsel hastalıklar, bebeğin oluşumunda geçen ilk 3 - 4 günlük sürede kodlanıyor. Bilim insanları arasında 'çöp DNA parçaları' olarak adlandırılan bu DNA dizilerinde binlerce yıl öncesinden kalan hastalıkların izleri ilk kez belirgin bir şekilde bebeğin gelişiminde ortaya çıktı. İEÜ Genetik ve Biyomühendislik Bölümü Doktor Öğretim Üyesi Cihangir Yandım, bilim insanlarının bu alanı göz ardı ettiğini ancak çöp DNA'ların araştırılması için yeni bir veri oluşturduklarını söyledi. İzmir Ekonomi Üniversitesi ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na bağlı İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi (İBG) arasındaki akademik işbirliği çerçevesinde Doç. Dr. Gökhan Karakülah ile birlikte ilk kez bu alanda çalışma yaptıklarını belirten Yandım, araştırmalarının yaygın etki faktörüne sahip BMC Genomics dergisinde yayınlandığını aktardı. Bebeğin oluşumunda döllenmeden sonraki ilk 3-4 günlük sürede bütün genetik yapının inşa edildiğini ifade eden Yandım, bu yapıda binlerce yıl içerisinde işlevini kaybetmiş çöp kodların da aktarıldığını söyledi.

''ANLAMLI KODLAR SU ÜSTÜNDE YER ALIYOR''

Çöp DNA'ların araştırılmasının insanlığın sırrının çözülmesinde ve laboratuvar ortamında organ oluşturulmasında etkili olacağını kaydeden Yandım, çalışmaları hakkında şu bilgileri verdi: "Döllenmiş yumurtada bölünme ile önce 2 adet sonra da sırayla 4, 8,16 ve 64 adet hücre meydana gelmektedir. 64 hücrelik insan embriyosu bir küre gibidir. Bu hücrelerden bazıları ilerleyen aşamalarda bölünerek beyni ya da akciğeri, karaciğeri veya diğer organları meydana getirecektir. Genetik ifade zincirinin kurulmasında şüphesiz ki genlerin büyük önemi var. Ancak, genetik yapı sadece 'gen' dediğimiz anlamlı adacıklardan oluşmuyor. Bütün insan genomunu Pasifik Okyanusu gibi düşünürsek, gen dediğimiz anlamlı kodlar sadece su üstünde gördüğümüz adacıkları temsil ediyor" dedi.

''İNSAN GENOMUNUN ÇOĞUNLUĞUNU DNA'DAKİ ÇÖPLER OLUŞTURUYOR''

Binlerce yıl içerisinde işlevini yitirmiş genlerin bu okyanusa aktarıldığını, bunların bilim insanları tarafından çöp olarak nitelendirildiğini anlatan Yandım, bu çöp DNA parçalarının genlerle birlikte varlığını sürdürdüğünü vurguladı. İnsan genomunun büyük çoğunluğunun su altında kalan çöplerden oluştuğunu belirten Yandım, şunları söyledi: "Çalışmamızda, çöp DNA parçalarının insan gelişimi sırasındaki etkinliklerini ilk defa inceledik. İnsan embriyosuna ilişkin deneysel araştırmalar bir tek Çin'de serbest. Çin'in yayınladığı verilerden yola çıkarak hazırladığımız çalışmada, sürpriz bir şekilde bu kodların ana genetik yapıyı ayakta tutan ve insan embriyosunun gelişimine katkıda bulunan değerli faktörler olduğunu ilk defa gösterdik. İnsan genomu için de modern tıpta çoğu kez gözardı edilen çöp DNA'nın incelenmeye devam edilmesi, insan kadar gelişmiş bir organizmanın sırrının çözülmesinde ve laboratuvar ortamında organ oluşturulmasında önemli rol oynayacaktır."

DHA

Editör: Haber Merkezi