TUGAY CAN / İZ GAZETE - HDP Ekolojiden Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı ve İzmir Milletvekili Murat Çepni; Çaykur’un içinde bulunduğu durum ve Çay üreticilerinin yaşadığı mağduriyetler ile ilgili Tarım ve Orman Bakanı’na soru önergesi verdi.

Çepni, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli tarafından cevaplandırılmasını istediği soru önergesinde 2019 yaş çay taban fiyatı ne zaman açıklanacaktır? diye sordu.

Halkların Demokratik Partisi Ekolojiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı ve İzmir Milletevekili Murat Çepni, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na Tarım ve Ormancılık Bakanı Bekir Pakdemirli’nin yanıtlaması talebiyle sunduğu önergede mayıs ayı itibari ile Doğu Karadeniz’de çay sezonunun başladığını hatırlattı.

‘ÖZEL ŞİRKETLER TABAN FİYATINA RİAYET ETMİYOR’

Çepni şu ifadeleri kullandı:

“Çay tarımında uzun yıllardır özel şirketler faaliyet yürütmesine rağmen ve son yıllarda piyasada Çaykur’u geçerek % 50’den pay almalarına rağmen, hala ‘Çay Kanunu’ hazırlanmamıştır. Piyasada özel şirketler tam bir keyfiyet içinde faaliyet yürütmekte, devlet tarafından açıklanan taban fiyat uygulamasına riayet etmemekte, üreticiden aldıkları yaş çayın bedelini ödemede uzun vadeler koymakta, yaş çay bedeli olarak kendi ürettikleri kuru çayı piyasa değerinden fiyatlandırarak ayni olarak ödemekteler.”

‘VER KURTUL DEMEK ZORUNDA BIRAKILIYORLAR’

Çepni, önceki yıllarda yaş çay taban fiyatı çay tarımı başlamadan en geç Mayıs ayında açıklandığına dikkat çekerek ancak birkaç senedir yaş çay taban fiyatı geç açıklanmakta olduğunu ifade etti. “Bu durum sektörün keyfi fiyatlandırmasına yol açmaktadır. Ayrıca her yıl yaş çay alım yöntemi değiştirilerek üretici bunaltılmakta, yörede ifade edildiği gibi “ver kurtul” demek zorunda bırakılarak, elindeki yaş çayı düşük fiyata özel şirketlere satmak zorunda bırakılmaktadır.” ifadelerini kullandı.

Çepni TBMM Başkanlığı’na yönelttiği soru önergesinde şu sorulara yer verdi:

1- 2019 yaş çay taban fiyatı ne zaman açıklanacaktır. Bu konuda bir çalışma var mıdır? Ekonomik krizden dolayı yaş çay paralarının ödenmesinde zorluk yaşanacak mıdır?

2- ÇAYKUR’un mevcut zararı ne kadardır? ÇAYKUR’un zarar etmesinin nedenleri nelerdir? ÇAYKUR çayını neden satamamaktadır? ÇAYKUR’un sürekli zarar etmesi ile ilgili yasal ve idari bir soruşturma mevcut mudur, yoksa açmayı düşünüyor musunuz?

3- Çay kanunu çıkarılması için bir çalışma var mıdır? Varsa taslak kanun neden kamuoyuna açıklanmamaktadır? Çay üreticileri kanun hazırlıkları konusunda bilgilendirilecek mi, onların görüşleri alınacak mıdır?

4- ÇAYKUR’un Türkiye varlık Fonu’na devri ile gündeme gelen, ÇAYKUR’un devletin bazı borçlarına karşılık ipotek edildiği iddiası doğru mudur? Yasal mevzuat gereği, ÇAYKUR’un bu yolla satılması mümkün müdür?

5- ÇAYKUR’un, çay tarımından en büyük kuruluş olmasına rağmen piyasada sürekli payının gerilemesinin nedeni nedir? Bu özel şirketlerin önünü açmak için yapılan bilinçli bir politika mıdır?

6- Türkiye’ye kaçak ve yasal yoldan ne kadar çay ithal edilmektedir? Yerli üretimin korunması için, çay ithalatının zorlaştırılması için düzenlemeler yapmayı düşünüyor musunuz?

7- Çay tarımında organik gübre kullanımına geçiş projesinden son durum nedir? Proje iptal mi edildi? Edilmediyse bununla ilgili nasıl bir düzenleme öngörülmektedir? Ne zaman organik gübre kullanımına geçilecektir? Çayda kullanılacak organik gübre nereden, hangi şirketlerden temin edilecektir? Organik gübre kullanımının neden olacağı rekolte düşüşü nedeniyle üreticinin gelir kaybını hangi yöntemle, nasıl telefi edilecektir? Bu konuda yasal ve idari düzenlemeler yapılmakta mıdır?

8- Çay tarımında çay üreticilerinin şirketler karşısında ayakta kalmasını, pazarlık yapma gücünü artıran ve gerektiğinde kendi yaş çayını kendi fabrikalarında işleyerek kuru çay üretmesini sağlayan, kooperatif ve üretici sendikalarını teşvik etmek için yasal ve idari düzenlemeler düşünüyor musunuz? Üreticilerin kooperatifleşmesi ve sendikalaşması için neler yapılabilir?

9- Değişen iklim koşulları, küresel iklim değişiminin çay tarımına etkilerinin ne olacağına dair bir araştırma mevcut mudur? Bu yönde bir çalışmanız var mıdır?

10- 2006 Yılında, ÇAYKUR’un satış, reklam ve pazarlama işleri için ÇAYKUR’un da yüzde 10 gibi hissesinin bulunduğu Çaytaş adında şirket kurulmuştur. Sayıştay’ın 2015 raporunda Çaytaş’ın ÇAYKUR’u zarara uğrattığı belirtmiştir. Çaytaş’ın yaptığı reklam faaliyetleri ile çaylar satılmamış stoklarda kalmaya devam etmektedir. Kurulduğu günden bu yana Çaytay adlı şirkete ne kadar reklam ve tanıtım ücreti ödenmiştir?