Türkiye cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerinin birinin, mahpusların sağlıklı ve dengeli beslenmelerini sağlayacak gıdaya erişim haklarının engellenmesi olduğunu belirten HDP İzmir Milletvekili Murat Çepni, Demokratik kitle örgütlerinin ve mahpusların, cezaevlerinde sağlıklı ve yeterli beslenme koşullarının olmadığını dile getirdiklerini söyledi.
İHD'NİN İNCELEME RAPORU
Beslenmenin en temel insan hakkı olduğunun, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 25. Maddesinde belirlendiğini anımsatan HDP'li Çepni, İnsan Hakları Derneği'nin mahpusların cezaevlerindeki sağlıklı gıdaya adil erişim hakkını incelediği Raporda, sağlıklı gıdaya erişim kapsamında gıda güvenliği sorunları bulunduğu, kahvaltıya gelen malzemeler az ve çoğu zaman tarihi geçmiş malzemeler olduğunu, birçok cezaevinde menüye ulaşımın mümkün olmadığını, yemeklerin yetersiz gelmesi sebebiyle mahpuslar kendi imkanlarıyla semaver ve su ısıtıcıda yemek yapmaya çalıştığını, yemeklerin hijyenik olmadığını, içinden çivi, el pansumanı, kum, böcek, saç kılı gibi yabancı maddeler çıktığını, devletin verdiği menüde günlük meyve tüketimine rastlanmadığını, et ve süt ürünleri gibi protein kaynaklarının, sebzelerin, ekmeğin ve yemeklerin miktarı yetersiz olduğunu, hastalıklara uygun beslenmeye erişimin imkânsız olduğunu, diyet menüleri tüm hastalıklar için tek çeşit olduğunu, D vitamini dışında gıda takviyelerine ulaşılamadığını, özellikle çölyak hastaları için cezaevi koşulları çok zor olduğu tespitlerinin yer aldığı bilgisini paylaştı.
GIDAYI SAKLAMA KOŞULLARI YETERSİZ
Raporda yemeklerin yapılma koşulları, gıdaların saklanması, hangi markaların kullanıldığı, denetimlerin yapılıp yapılmadığına dair bilgilendirme yetersizliğine de dikkat çekildiğini belirten Çepni, "Kantinlerden, hasta mahpuslara özel ve çocukların gereksinimlerine uygun gıda tedariki yapılamamaktadır. Hastaların beslenmesine uygun gıda bulmak çok zordur. Ayrıca kantin fiyatları çok fahiştir. Bazı cezaevlerinde vejetaryen ve vegan beslenmeye erişim olmamaktadır. Hükümlü ve Tutuklular ile Ceza İnfaz Kurumları Personelinin İaşe Yönetmeliğinde belirlenen, günlük 8,5 TL iaşe bedeli mahpusların nitelikli ve dengeli beslenmelerini yani gıda hakkını sağlayamamaktadır" eleştirisinde bulundu.
DEVLETİN SORUMLULUĞU
Mahpusların sağlıklı gıdaya ulaşması ve sağlıklı beslenmesinin devletin sorumluluğunda olduğunu anımsatan HDP'li Çepni, hasta mahpuslar ve çocuklar başta olmak üzere tüm mahpusların sağlık, gıda ve yaşam haklarının korunması için kalıcı bir çözüm üretilmesi gerektiğini söyledi.
MAHPUSLARIN GIDAYA ERİŞİMİ NEDEN ENGELLENİYOR?
Konuyu Meclis gündemine taşıyan HDP'li Çepni, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'a, "Cezaevlerinde, yasalar ve uluslararası sözleşmelerle sağlanan, mahpusların dengeli, sağlıklı ve güvenilir gıdaya erişim hakları neden engellenmektedir? Bunun insan hakkı ihlali olduğunu düşünmüyor musunuz?" sorusunu yöneltti.
Çepni şu sorularına da yanıt istedi:
Mahpusların sağlıklı beslenebilmeleri için günlük almaları gereken kalori hesabının yapılması, vitamin ve mineral dengesini sağlayacak besinleri içeren öğünlerin planlanması ve çölyak gibi kronik hastalığı olan kişilerin beslenme düzenlerinin kişiye göre ayarlanması için Bakanlığınızın çalışması olacak mıdır?
Yüksek enflasyon nedeniyle, Hükümlü ve Tutuklular ile Ceza İnfaz Kurumları Personelinin İaşe Yönetmeliği’nde belirlenen günlük iaşe miktarının arttırılması için çalışmanız olacak mıdır?
Cezaevlerinde gıdaların alımı, saklanması, pişirilmesi aşamasında gerekli denetimler yapılmakta mıdır? Bu konuda görevini ihmal eden sorumlular hakkında idari işlem yapılacak mıdır?
Anneleri ile cezaevlerinde kalan çocukların sağlıklı beslenip büyüyebilmesi için yeterli besin tedariki Bakanlığınız tarafından neden karşılanmamaktadır?
Kantin fiyatlarının pahalı olduğu, mahpusların kantinden gıdaları temin edemedikleri sıklıkla dile getirilmektedir. Mahpusların alım gücüne göre kantinlerde fiyat ayarlaması neden yapılmamaktadır?
Türkiye genelinde cezaevlerinde diyetisyen ve gıda mühendisi görev yapmakta mıdır?
İHD Raporu hazırlamak için konuştuğu görüşmeciler, sağlıklı beslenme ve yeterli gıdaya ulaşım dışında başka birçok konuda da sorun yaşadıklarını, onlar için daha fazla mücadele ettiklerini, tecrit, çıplak arama, baskı, ayakta sayım dayatması gibi hak ihlalleri ile mücadele ederken gıdayla ilgili sorunları dile getirmelerine sıra gelmediğini söylemektedir. Bakanlığınız cezaevlerinde hak ihlallerini engellemek için ne gibi çalışmaları vardır? Mahpusların, Anayasa, yasalar ve uluslararası sözleşmelere dayanan hakları neden verilmemektedir?
