Cengiz Aldemir/ANKARA-Teknolojik gelişmeler ve dijital dönüşümün pandeminin de etkileriyle, yeni iş ve çalışma modellerini yaygınlaştırarak var olan değişim eğilimlerini hızlandırdığını belirten CHP Genel Sekreteri ve İzmir Milletvekili Selin Sayek Böke, "Kısa süreli, düzensiz, güvencesiz ve esnek koşullu çalışma anlamında da kullanılan ve "Gig ekonomisi" olarak ifade edilen yeni çalışma biçimi, ülkemizde özellikle "e-ticaret ve "kargo" sektörlerinde yaygınlaşan yeni iş ve çalışma modellerinden biridir" dedi.
EN YAYGINI ESNAF KURYELİK
Bu çalışma modelinin en yaygın formunun "esnaf kuryelik” olduğunu, bu alanda yaşanan güvencesizlik, elde edilecek gelir belirsizliğin büyük bir sorunu işaret ettiğini söyleyen CHP'li Böke, çalışma biçiminin, iş yaşamındaki etkilerini, çalışanların sosyal ve ekonomik hakları ile devletin kural koyucu olarak bu alanda yapması gereken düzenlemeler için meclis araştırılması açılmasını istedi.
ÇALIŞAN İŞ DEĞİL BORÇ HUKUNA SOKULUYOR
Yeni tip esnek çalışma modelinde, işçi ve işveren arasında geleneksel çalışma biçiminin aksine, çalışanların dijital platformlarla işçi olarak değil kendi kurdukları şirketin işvereni olarak ilişki kurmaya mecbur bırakıldığını belirten Böke, “Bu modele göre çalışan işçi değil, şirketin iş ortağı olmaktadır. Bu biçimdeki ilişkilerin şirketlerin iş hukuku kapsamında çalışanlarına karşı olan sorumluluklarından kaçınmalarına yol açmaktadır. Bu çalışma ilişkisinde işçi "kendi hesabına çalışanlar" statüsüne, ilişkinin kendisi ise iş hukuku kapsamından çıkartılarak borçlar hukukunun alanına sokulmaktadır" ifadelerini kullandı.
YENİ TİP ESNEK ÇALIŞMA MODELLERİ
Bu ilişki biçiminin, çalışanların kazanılmış yasal hak ve güvencelerinden mahrum edeceğini, yeni bir güvencesizleşme dalgası oluşturacağı uyarısında bulunan CHP'li Böke, Türkiye'de yeni tip esnek çalışma modelinin en tipik örneklerinin, e-ticaret ve kargo şirketler' "esnaf kurye, girişimci kurye, bağımsız kurye" gibi modeller olduğunu söyledi.
YENİ BİR EMEK SÖMÜRÜ SİSTEMİ OLUŞTU
Türkiye'deki en yaygın olan esnaf kuryelerin, işten çıkartıldıklarında işe iade davası açamadığını, kıdem tazminatı, işsizlik sigortası, fazla mesai, yıllık izin haklarının bulunmadığını, sosyal güvenlik primlerinin işverenler tarafından ödenmediği için sağlık hakkından yararlanamadığını, örgütlenme ve toplu sözleşme haklarını kullanamadığını aktaran Böke, konunun araştırılmasını isteyerek, "Çalışanlar yasal sınırların çok üzerinde saatlerde çalışmak mecburiyetinde kalmaktadırlar. E-ticaret ve kargo sektörlerinde çalışanlar her türlü ek masrafı kendi cebinden karşılamaktadır. Asgari ücret güvencesinden de yoksun bırakılmaktadır.
Yeni esnek çalışma biçimi emek sömürüsüne dönüşmektedir. Çalışanların sosyal ve ekonomik haklarının güvence altına alınarak uygulanmasının sağlanmasına dönük politikaların değerlendirilebilmesi için derhal gündeme alınmasını gerekli kılmaktadır." dedi.
