Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), 2021-2022 Basın Özgürlüğü Raporu’nu açıkladı. Avukat Ülkü Şahin ve Mesleki Haklar Uzmanı İlyas Coşkun’un hazırladığı rapor, sendikanın #YanYana sloganlı kampanyasıyla duyuruldu.
Raporun açıklamasında; “TGS bu rapor ile geniş bir perspektiften basın özgürlüğüne yönelik yasama, yargı, yürütme ve üçüncü kişilerden gelen müdahalelerle beraber basın özgürlüğü mücadelesini zayıflatmak için uygulanan sendikasızlaştırma ve güvencesiz çalışma dayatmalarını masaya yatırıyor. Tüm bunlara rağmen editoryal bağımsızlık, ekonomik ve sosyal haklar için sendika çatısı altında mücadele eden gazetecilerin sayısındaki artış, umut vadediyor. Yaşananlar gösteriyor ki bu günleri ancak yan yana aşmak mümkün. Yan yana duran örgütlü bir basın sektörünün aşamayacağı güçlük yok.” ifadelerine yer verildi.
Son bir yılı kapsayan 64 sayfalık raporda öne çıkan başlıklar şöyle:
- 31 gazeteci toplamda 52 gün gözaltında kaldı.
- 60 gazeteci hakkında soruşturma açıldı.
- 128 davada 273 gazeteci yargılandı.
- Gazeteciler toplam 75 yıl 5 ay 26 gün hapis cezasına mahkûm edildi.
- TGS 10 cezaevinde 18 gazeteciyle görüşerek hak ihlâllerini kayıt altına aldı.
- 57 gazeteci fiziksel saldırıya uğradı; 32 gazeteci sözlü olarak tehdit edildi.
- 54 haber sitesine ve 1355 haber içeriğine erişimin engellenmesine, 19 haberin içerikten çıkarılmasına karar verildi.
- RTÜK marifetiyle toplam 61 ayrı karar ile toplam 10.427.902 TL idari para cezası verildi.
- 2021’de 559 basın kartı iptal edildi. TGS’nin İletişim Başkanlığı’ndan edindiği bilgiye göre 16.429 kişide Cumhurbaşkanlığı basın kartı var.
- Basın İlân Kurumu gazetelere toplam 25 gün ilân kesme cezası verdi. (Cumhuriyet’e 16, Evrensel’e 5, Sözcü’ye 4 gün)
Rapordan öne çıkan diğer başlıklar:
- “Basın, Yayın ve Gazetecilik” işkolunda kayıtlı çalışanların 23.907’si gazetecilik faaliyeti yürütüyor.
- TÜİK verilerine göre 2021 yılında genel işsizlik oranı %12 iken gazetecilik mezunları içinde işsizlik oranı %18,3.
- Görece yüksek işsizlik oranı, çalışan gazetecilerin iş ve gelir güvencesi üzerinde baskı oluşturmayı sürdürüyor.
- Resmi basın kartı sahibi gazeteci sayısı geçen yıla göre artış gösterse de kayıtlı gazetecilerin sadece yüzde 68,72’si karta sahip. Sigortasız ya da serbest çalışan gazetecilerle birlikte bu oran daha da düşüyor.
- Editoryal bağımsızlığın önündeki engeller kadar gazetecilerin ekonomik ve sosyal hakları da alarm veriyor.
- Sendikalaşma önündeki tüm engellere rağmen TGS, son bir yılda üçü uluslararası ve dördü ulusal düzeyde faaliyet yürüten yedi medya kuruluşunda çoğunluğu sağlama başarısı gösterdi.
- 26 gazeteci gazetecilik faaliyeti nedeniyle cezaevinde.
- Pandemi tedbirleri esnetilse de cezaevindeki gazetecilerin hakları tedbirler gerekçe gösterilerek cezaevi yönetimlerince ihlâl ediliyor.
- Gazetecilerin nakil talepleri reddediliyor, denetimli serbestlik hakkı keyfi kurul kararlarıyla engelleniyor. Gazeteciler aileleri ile iletişim kuramıyor, sosyalleşemiyor, dışarıdan haber alamıyor, sağlık hizmetlerine erişemiyor, kötü hijyen koşullarında cezaevinde tutuluyor.
- Gazeteciler en çok ‘silahlı örgüt üyeliği’ ile ‘terör örgütü propagandası yapmak’la suçlanıyor.
Tüm bu gelişmeler nedeniyle gazeteciler ekonomik ve sendikal hakları için mücadelelerini arttırarak sürdürüyor:
- Sendikal haklar ve toplu iş sözleşmeleri, adil bir ücret ve çalışma düzeni için tek seçenek olmayı sürdürüyor. Ayrıca sendikal güvenceler, gazetecilik mesleğinin itibarını artırıyor.
- Türkiye Gazeteciler Sendikası yetkili olduğu işyeri sayısını her yıl arttırarak sektördeki güçlü konumunu pekiştiriyor. 2022 Mayıs itibariyle TGS 15 medya kuruluşunda örgütlü: Medya AŞ, Podfresh, BBC Türkiye, AP, Dokuz8, Cumhuriyet, AFP, İz Gazete, Reuters, Refinitiv, Duvar, Yön Radyo, 9 Eylül, Bianet, Evrensel.
- Hürriyet gazetesi, Halk TV ve FOX TV işverenlerinin, sendikanın yetkisine itiraz etmesi nedeniyle başlayan dava süreçleri devam ediyor. Bu itirazlar nedeniyle yaklaşık 1.400 medya çalışanı sendikal haklarını kullanamıyor.
