Gizem TABAN/İZ GAZETE- Türkiye’de yaşanan ekonomik krizle birlikte üst üste yapılan zamlar, hammaddede dışa bağımlılık, dövizin yükselmesi gibi birçok unsur tüm sektörler gibi yerel basını da olumsuz yönde etkiledi. Matbaaların maliyetlerinin artmasıyla yerel basının da gider kalemlerinde ciddi bir yükseliş oldu. Öte yandan hükümetin üye ataması yapmaması sebebiyle, yerel basının can damarı olan Basın İlan Kurumu’nun (BİK) genel kurulu toplanamıyor. Yerel basın ise BİK’in bir an önce toplanmasını ve resmi ilan tarifesinde iyi bir zam kararı almasını bekliyor. Tüm etkenlerin sonucunda, kentle ilgili her sorunu ve talebi büyük bir emekle kamuoyuna sunan, halkın haber alma hakkı için hizmet eden yerel basın zor bir dönemden geçiyor. Bu noktada İzmir’in yazılı-yerel basın temsilcileri ortak bir ses verdi, yaşadıkları zorlukları, talep ve beklentilerini anlattı. İz Gazete Yayınlar Koordinatörü Murat Attila, İzmir Gazeteciler Cemiyeti (İGC) Başkanı Dilek Gappi, İlkses Gazetesi İmtiyaz Sahibi Halil Arslan, Ege Telgraf Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Aylin Suphandağlı, Ticaret Gazetesi İmtiyaz Sahibi Cemal Tükel, Yeni Bakış Gazetesi Haber Müdürü İsmail İnan, Haber Ekspres Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Muammer Kırca ve Dokuz Eylül Gazetesi Yayın Koordinatörü Hakan Dirik, konuya ilişkin açıklamalarda bulundu. Öte yandan Yenigün Gazetesi temsilcilerine de ulaştık ancak iş yoğunluğundan dolayı demeç veremeyeceklerini ifade ettiler.
‘BASIN DESTEK PAKETİ’
Yerel basının sorunlarının ikiye ayrılarak incelenmesi gerektiğini söyleyen İz Gazete Yayınlar Koordinatörü Murat Attila, “İlk olarak Basın İlan Kurumu'na akredite olan ve resmi ilan yayınlama hakkına sahip gazeteler. Bu gazetelerin iyi kötü bir geliri var. Maliyetler çok arttı. Gazetelerin ayakta kalabilmesi için 2022 yılında resmi ilan sütun santim fiyatlarına en az yüzde 50 zam yapılması gerekiyor. Zorunlu satış şartının da artık geçici olarak değil tamamen kaldırılması gerektiğini düşünüyorum. Bu arada pandemi döneminde uygulanan kısa çalışma ödeneğinin yeniden hayata geçirilmesi de zor günler geçiren yerel basına bir nebze olsun rahatlama getirecektir. İkinci olarak Basın İlan Kurumu'na akredite olmayı bekleyen, hiçbir devlet desteği almayan gazeteler var. Resmi ilan yayınlama hakkını elde etmek için bekleme süresi 36 ay. Bu sürenin azaltılması gerekiyor. Bir basın destek paketi hazırlanması gerekiyor. Bu paketin içinde yine kısa çalışma ödeneği, sigorta ve vergi primlerinin indirilmesi, mevcut borçların ötelenmesi, faizsiz kredi verilmesi gibi destekler yer alabilir” diye konuştu.
‘GELİR KAYNAKLARI ÇEŞİTLENDİRİLMELİ’
Gazete kağıdının üretimi konusunda devletin devreye girmesinin şart olduğunun altını çizen Attila, yerel medyanın da gelir kaynaklarını çeşitlendirmesi gerektiğini vurguladı. Attila, “Gazete kâğıdı stratejik ürün kapsamında değerlendirilmeli ve devlet tarafından desteklenmeli. Yerel medyanın gelir kaynaklarını çeşitlendirmesi ve yeni medya düzenine ayak uydurması gerekiyor. Güçlü bir internet haber sitesi, bir yayınevi, internet tv, radyo, popcast yayın, dergi ve sosyal medya hesaplarıyla güçlendirilmeyen yerel medyanın rekabet edebilme ve sürdürülebilir olma şansı yok denecek kadar az” dedi.
‘BİK ACİLEN TOPLANMALI’
Yazılı basının, ifade özgürlüğünün ve haberin güvenilirliğinin birinci belgesi olduğunu dile getiren İGC Başkanı Dilek Gappi, yazılı-yerel basının olağanüstü bir süreçten geçtiğini ifade etti. Gappi, şunları söyledi: “Büyük bir kağıt yokluğu var, matbaalar 3 günde bir fiyat değiştiriyor ve artık fiyat alamaz hale geldik. Bunun mutlaka sübvanse edilmesi lazım. Şu an yerel basın nefessiz bir hale geldi. BİK uzun süredir toplanmıyor, görüşlerimizi ifade edemiyoruz. BİK acil olarak toplanmalı. Resmi ilan tarifesinde ise minimum olarak yeniden değerleme oranı kadar artış olmalı. Halkın haber alma özgürlüğü ve bu özgürlüğün güvenilir kaynaklara dayanması açısından yazılı basın çok önemli. Yerel basın, yerelin sesidir. O kentin sorunlarını ve taleplerini en doğru en hızlı ve güvenilir şekilde gündeme taşır. O yüzden yazılı-yerel basın çok önemli.”
‘GAZETELER ZOR DURUMDA’
Art arda gelen zamlar ve dövizin yükselmesiyle birlikte üretim için gereken malzemelerin fiyatının artması gibi birçok nedenden dolayı matbaacıların da sıkıntılı bir süreç yaşadıklarını belirten İlkses Gazetesi’nin imtiyaz sahibi ve aynı zamanda matbaa şirketi sahibi olan Halil Arslan, yerel basının da can çekiştiğini söyledi. Arslan, “Matbaacı mürekkebi Euro ile kalıbı ve kağıdı dolar ile alıyor, kullandığı elektriğin fiyatı geçen yıla göre yüzde 100 arttı. Bunlar işin olmazsa olmazları. Bunlarla beraber daha birçok gider var. Gazete sahibi olduğum için, ‘zam yapıyorum’ demeye utanıyorum. Çünkü gerekli zammı uygularsam gazetelerin personele ödemesi gereken maaş için bütçe kalmayacak. Matbaalar da çok zor durumda, zam yapsak bir türlü yapmasak bir türlü” dedi. BİK’in resmi ilan tarifesi hakkındaki beklentiler üzerine de konuşan Arslan, “Yerel basın can çekişiyor. Bütün bunları düşünüp ellerini vicdanlarına koysunlar, yapılacak zam için ona göre değerlendirme yapsınlar. Yerel basının önemi çok önemli. Büyük bir emek ve meşakkatle haber yapıyor, o şehrin o mahallenin oradaki insanların sorunlarını, taleplerini kamuoyuna sunuyor” ifadelerini kullandı.
‘BİK, DESTEKLERİNİ SÜRDÜRMELİ’
BİK’in, gazeteler için zorunlu satış maddesinin esnetilmesine ilişkin kararının devam etmesi ve resmi ilan tarifesinde en az yüzde 50 zam yapılması gerektiğini vurgulayan Ege Telgraf Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Aylin Suphandağlı ise, “Pandemi sürecinde BİK, devletle birlikte bize büyük destek sağladı. Ancak BİK’in 2 yıldır sağladığı destek bitmek üzere, yılbaşından itibaren zorunlu satış maddesi doğrultusunda bizim de baskı sayımız eski adedimize dönmek durumunda kalabilir. Eğer öyle bir şey olursa bizi zor günler bekliyor diyebiliriz. Çünkü geçen ay ile bu ay arasındaki kur farkı nedeniyle matbaaya ödediğimiz miktar yüzde 25 arttı. BİK’in zorunlu satış maddesini esnetmesini ümit ediyoruz, bu desteğin devam etmesi gerekiyor. En büyüm ümidimiz bu aralık ayı içerisinde BİK’in genel kurulunun belirlenmesi ve toplanması. Resmi ilan tarifesinde bize asgari yüzde 50’lere varan zam yapılması gerekiyor. Çünkü bütün giderler o kadar yükseldi ki gelirlerimiz de bir o kadar yükselirse biz ayakta durabiliriz. Bizler yerelin sesini, yerelin güzelliklerini, yerelin sorunlarını gündeme getiriyoruz. Yereldeki tüm kurumların, kuruluşların ve halkın da bizi daha çok desteklemesi gerekiyor” açıklamalarında bulundu.
‘YEREL BASININ ÖNEMİ’
Ticaret Gazetesi İmtiyaz Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü Cemal Tükel, “BİK’in pandemide uyguladığı destekler olmasaydı bugün birçok gazete kapanma ile karşı karşıya kalırdı. Bu desteklerin, pandeminin hafifleyeceği ya da ortadan kalkacağı döneme kadar sürmesi yerel basının biraz daha güçlü kalmasını sağlayacaktır. Son dönemde birçok sektör gibi gazeteler de zor bir dönem yaşıyor. Ancak yerel basının da gelir dinamiklerini geliştirmesi lazım, sadece BİK ile kısıtlı kalmamalı” dedi. Yerel basının önemine de değinen Tükel, “Birçok iletişim fakültesi mezunu genç arkadaşımız aslında yerel basında çalışırken aynı zamanda üniversite sonrası eğitimini görüyor. Yerel gazeteler olmasa gazetecilik mesleğinin gelişmesi çok daha zor olurdu” diye konuştu.
‘İYİ BİR ZAM BEKLİYORUZ’
Son dönemde gazetelerin giderlerinde ciddi bir artış olduğuna dikkat çeken Yeni Bakış Gazetesi Haber Müdürü İsmail İnan, “Bir an evvel BİK’in toplanmasını istiyoruz, resmi ilan tarifesinin yükselmesi gerekiyor. İlanlar zaten azalıyor, ilanlar azalmışken en azından ilan fiyatının yükselmesini istiyoruz ki aradaki açığı kapatalım. Eskiden kağıdın tonu 500 dolar iken şimdi bin dolara çıktı. Hem dolar yükseldi hem fiyat arttı. Matbaaya ödediğimiz para 2 katına çıktı. Bizim gelirlerimiz aynı ama giderlerimiz arttı. O yüzden BİK’in resmi ilan tarifesine acilen çok iyi bir zam yapmasını bekliyoruz. Kent ve kent dinamikleri ile ilgili tüm haberler ulusalda çıkmazken yerelde çıkıyor. İzmir’in tüm kişi, kurum ve kuruşları yerel basına daha çok destek olmalı, daha çok kıymet vermeli” ifadelerini kullandı.
‘GİDERLERİMİZ DAHA DA ARTTI’
Yerel basının hak ettiği ilgiyi ve önemi görmediğini söyleyen Haber Ekspres Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Muammer Kırca, “Sadece BİK’in desteğiyle bu iş zor, şehrin tüm dinamiklerinin elini taşın altına sokması lazım. Kim özgür basın istiyorsa sesinin duyulmasını istiyorsa yerel basına destek vermeli. Giderlerimiz zaten fazla, şimdi daha da arttı. Ancak sadece, BİK bize zam yapsın, matbaa zam yapmasın dememizle olmaz, herkes üzerine düşeni yapmalı. BİK de resmi ilan tarifesindeki zammı belirlerken asgari ücretteki artışı dikkate alıp gazeteleri rahatlatacak oranda bir zam yapmalı” dedi.
‘PAMUKLARA SARMALANMALI’
Dokuz Eylül Gazetesi Yayın Koordinatörü Hakan Dirik ise şöyle konuştu: “Yerel basının özgür ve bağımsız olması lazım. Ne merkezi ne yerel yönetimlerle ekonomik ihtiyaç bağının olmaması gerekiyor. Bunun için farklı bir mekanizmanın geliştirilmesi gerekiyor. Özellikle yazılı basın son dönemde büyük sıkıntı yaşıyor. Matbaadan aldığımız fiyat 1 hafta sonra değişiyor. BİK geliri ile ilgili zaten dayatılan koşullar var. Dolayısıyla bir kısır döngünün içerisindeyiz. Halbuki yerel basının pamuklara sarıp sarmalanması lazım. Yerel basına destek olunmalı ama bu destek koşulsuz olmalı.”
