ASYA YAŞARİKİZ / İZ GAZETE - İzmir Mimarlar Odası, İzmir 1 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na başvurarak ticaret alanı olan TEKEL depo yapılarını kent belleğinde önemli bir yere sahip olduğu için tescillendirdi.
Atıl durumda olan ve kentin belleğinde yer alan bu tip yapıların ‘metruk’ açıklamasıyla arkasına sığınılarak yıkılması tartışmaya açık bir konu.
Alsancak’ta bulunan TEKEL eski depo alanlarının da 1990’lı yılların sonunda yıkılarak ve imar planları değiştirilerek yerlerine yüksek yapılan yapılması konuşuluyordu.
İzmir Mimarlar Odası, üye sayısındaki artışa paralel olarak sürekli mekan sıkıntısı yaşayınca, Alsancak 1252 ada, 1 parsel üzerinde yer alan TEKEL eski depo binasını 11.08.2010 tarihinde satın aldı.
Mimarlar Odası, ticaret seçenekli konut kullanımı olan TEKEL depolarının kent belleğinde önemli bir yeri olduğuna ve korunması gerektiğine inanarak İzmir 1 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na başvurdu. Başvuru sonucunda kurul, 20.10.2003 tarihinde Alsancak’ta bulunan TEKEL eski depo yapılarını İzmir kent tarihi açısından önemi, liman çevresinde depolama işlevlerinin gelişmesinin kentin mekan oluşumunda taşıdığı özellikleri kapsamında kent belleği açısından korunmasına ve tesciline karar verdi.
Kent belleğinde kullanılmayan ama büyük bir potansiyel taşıyan bu tip yapılan en iyi örneği İzmir Mimarlık Merkezi olabilir.
Pasaport’taki tütün ve çay depoları ise Zorlu Konak gökdelen projesi için yıkıldı. Şirket tarafından yapılan açıklamada, söz konusu depoların metruk olduğu için yıkıldığı da belirtildi. Gökdelene karşı çıkanlar ise, “olta-voltacı, boşta gezer, istemezükçü” olarak nitelendirilip itibarsızlaştırılmaya çalışıldı.
Oysa İzmir Mimarlar Odası, Alsancak’ta bulunan tütün depolarını atıl durumdan şehrin gündeminin ele alındığı bir merkeze dönüştürdü.
19. yüzyıl ve 20. Yüzyılın başlarında liman çevresinde gelişen depolama işlevlerinin ilk örneklerinden olan TEKEL depoları, 1940 yılında Spierer Tütün İhracat Sanayi A.Ş.’nin mülkiyetine geçti. TEKEL’in kiralık olarak kullandığı depolar, 1993 yılında TEKEL’in oldu. TEKEL lokali ve TEKEL Güreş Kulubü’nün binası olarak kullanılan yapılar, İzmir Mimarlar Odası’nca geçmişte kullanıldığı haliyle yani korunarak özgün dokusuyla restore edildi.
Zemin katında 330 kişilik konferans salonu, 200 kişilik etkinlik amfisi, sergi salonu, kafeterya mekanlarının olduğu Merkez, ara katta kütüphane ve kültürel kamusal işlevler ile desteklendi.
Birinci katında kurs mekanlarının konumlandırıldığı merkezde, ikinci kat toplantı, eğitim ve atölye mekanları yer alıyor.
Kültür mirası olarak tescilli TEKEL eski depo binası, mimarlığın yenilikçi ve yaratıcı niteliğiyle yeniden işlevlendirilerek yeniden kent yaşamına katılmasının en başarılı örneği olarak nitelendiriliyor.
