İZSANAYİ istikrarlı

İZSANAYİ istikrarlı

28 Eylül tarihli yazımda geçen yüzyılın ilk çeyreğinde İzmir’in sanayisi ile ilgili genel bir bilgi verdikten sonra, yavaş yavaş bugüne gelmeyi, daha sonra da İzmir sanayinin yarınını sorgulamayı düşündüğümü belirtmiştim. Bu sürece geçtiğimiz ay ortasında İZTO tarafından yayımlanan ve İş Geliştirme Müdürlüğü Araştırma ve Geliştirme Uzmanı Erdem Alptekin tarafından hazırlanan “İzmir’in Sanayisi” adlı çalışmayı okuyarak başlamak istediğimi ifade etmiştim. Erdem’in yazıları güncel ve bir tepeden bütün araziyi görmenizi sağlayabilecek çok faydalı yazılar. Benim amacım da tepeden aşağıya inerek araziyi dolaşmak.

İlk olarak İzmir sanayisinin ülke sanayisinde nasıl bir paya sahip olduğuna bakalım. TÜİK’in GSYH verilerine göre 2004 ve 2019 yılları arasında bu payın yüzde 7.9 ve 7.1 arasında değiştiği görülmekte. Ama bu 16 yıllık trendin eğilimi Grafik 1’de görüldüğü gibi biraz aşağı yönlü. Yani İzmir sanayisinin Türkiye sanayisi içindeki payında hafif bir azalma eğilimi var.

 Grafik 1: İzmir Sanayisinin Türkiye Sanayisine Katkısı

                                                       Kaynak: TÜİK

İkinci olarak İzmir sanayisinin kendi Gayri Safi Yurtiçi Hasılası içindeki payına bakalım. TÜİK’in verilerine göre 2004 -2019 yılları arasında bu oranın yüzde 25’in biraz altında veya üstünde gerçekleştiği görülüyor. Sektörün diğer sektörlere göre payı istikrarlı. 2019 yılına gelindiğinde bu oran yüzde 26.2. Sanayinin karşısındaki diğer iki sektörden tarım yüzde 5 üzerinden yüzde 4’e doğru çekilmiş gözükürken, hizmetlerin payının yüzde 26 civarında kaldığı görülüyor.  

Grafik 2’de İzmir ekonomisinin tarım ve sanayi sektörlerinin şehrin GSYH’sinde yıllar içindeki paylarının trendini görebilmek mümkün. Grafiğin üst kısmındaki çizgi sanayinin, alt kısmındaki çizgi ise tarımın payını gösteriyor. Hizmetlerin payı yüzde 26 civarında olduğu ve sanayinin payına çok yakın değerler aldığı için grafiğe eklemedim. Ama hizmetlerin payı da sanayi sektörü ile başa baş gidiyor.

 Tablo 2: İzmir Ekonomisi Tarım ve Sanayi Payları

                                                         Kaynak : TUİK

Sanayi sektörü dört alt sektörden oluşmakta: 1) Madencilik ve taş ocağı 2) İmalat Sanayi 3) Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı 4) Su temini, kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri.

Şüphesiz yukarıda sayılan sanayi alt sektörlerinin içinde en önemlisi imalat sanayi. Çünkü bu alt sektörde yatırım malları, ara malları ve tüketim malları imal ediliyor. Bu nedenle İzmir sanayinde imalat sanayinin ağırlığına bakıldığı zaman 2004 – 2019 arasında yüzde 83 ve 90 arasında değişen bir ağırlığa sahip olduğu görülmekte.

İstihdamda Sanayinin Mutlak ve Nispi Önemi Artma Eğiliminde

Grafik 3’te görüldüğü gibi İzmir ekonomisinde istihdam açısından sanayinin mutlak ve nispi önemi artma eğilimindeyken tarımın mutlak ve nispi önemi azalmakta. Sanayi sektöründe çalışanların nüfusu 2014 yılında 477 binken bu rakam 2020 yılında 497 bine yükselmiş. Toplam istihdam içindeki payı ise yüzde 31.7’den yüzde 33.3’e çıkmış.

Grafik 3: İşgücünün Sektörel Dağılımı

İzmir sanayinin 2000 sonrasındaki genel görünümüne bakmış olduk. Rakamlar İzmir’in güçlü ve istikrarlı bir sanayi alt yapısına sahip olduğunu gösteriyor. Takip eden yazılarda yine İzmir’in sanayisinin farklı görünümleri üzerine yazmaya devam edeceğim.