Yarasalar ve balinalar başta olmak üzere bazı memeliler, çevrelerine ses sinyalleri göndererek ve nasıl geri döndüklerini algılayarak karanlıkta dolaşabiliyorlar. Ekolokasyon olarak adlandırılan bu yetenek ile nesnelerin nerede bulunduğunun saptanması ya da engellerden kaçınmak rahatlıkla mümkün olabiliyor.
Bilim insanları, insanların da karanlıkta görmelerine yardımcı olacak benzer yetenekler geliştirmek için eğitilebileceklerine inanıyorlar.
BİRLEŞİK KRALLIK’TAN ÇARPICI DENEY
Birleşik Krallık’ta, deneysel psikolog Lore Thaler liderliğindeki bir araştırma ekibi, 14 gören ve hayatlarının erken dönemlerinde görme yetisini kaybeden 12 kişiyi, ekolokasyon yetenekleri için 10 haftalık bir eğitim programına katılmaları için davet etti. Yaşları 21 ila 79 arasında değişen bu katılımcılar ekolokasyon konusunda çok az deneyime sahipti. Bu iki gruba ek olarak da en az on yıldır ekolokasyon kullanan yedi kişi de kontrol grubu olarak getirildi.
Deneyler, katılımcıların yakındaki nesnelerin boyutunu ve konumunu tahmin edip edemediklerini veya görmeden doğal ortamlarda yollarını bulabileceklerini görmek için tasarlandı.
SONUÇLAR UMUT VADEDİYOR
10 hafta sona erdiğinde, araştırmacılar katılımcıların ekolokasyon becerilerinde önemli gelişmeler olduğunu bildirdiler. Beceriler geliştiren insanların kaç yaşında olduklarının ise önemli olmadığı belirtildi.
Deneyler ve çalışmalar sonunda konseptle yeni tanışan birkaç kişi, belirli testlerde uzman ekolokatörler kadar başarılı oldu ve herkesin bu yeteneği kolayca alıp günlük hayata dahil edebileceğini kanıtladı.
GÖRME ENGELLİLERİN HAYATLARINI KOLAYLAŞTIRDI
Deneyin en çarpıcı sonuçlarından biri de görme engelli katılımcıların eğitim programından üç ay sonra hayatlarında olumlu değişiklikler olduğunu bildirmeleri oldu. Hepsi hareketliliklerinin arttığını belirtirken, %83’ü artık daha bağımsız hissettiklerini söyledi.
Psikolog Thaler, Gizmodo’ya yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Bizi ilk etapta bu beceriyi keşfetmeye iten şey, çok büyüleyici olması ve görme engelli insanlara yardım etme potansiyeline sahip olmasıydı.”
Ekip, küçük bir örneklem ile çalıştığı için sonuçların çok kesin olmayabileceği belirtiliyor. Ancak Thaler, ekolokasyonu öğrenmenin, görme engelli insanların günlük yaşamlarını iyileştirebileceğinin doğrudan verilerle kanıtlandığını söyledi.
Çalışma aynı zamanda Japon bilim insanları tarafından geçen ay yayınlanan ve insanların karanlıkta hareket eden nesneleri ses dalgalarının yardımıyla tanıyabildiğini detaylandıran bir makaleyle de destekleniyor.
Her iki çalışma da insanların altıncı hislerinin geliştirilebileceğine işaret ediyor. (SÖZCÜ)
