İzmir Kitap Fuarında, EOS İletişim tarafından düzenlenen söyleşide Adnan Özyalçıner, ‘Edebiyatımızda Emek Öykücülüğü’nü anlattı.
Emeğin, emekçi serüveninin edebiyatımızdaki izlerini anlatan Özyalçıner, edebiyatımızda emeği öyküsüne konu alan ilk yazarın Refik Halit Karay olduğunu belirtti. 1909 yılında yazılan ve Bursa’da bir ipek imalathanesi ile burada çalışan kızları anlatan Hakk-ı Sükut (Sus Payı) adlı öyküde fabrikadaki sağlıksız, ölümcül koşullara değinildiğini dile getirdi.
Toplumcu gerçekçi yazarların ilklerinden Sadri Ertem’in, öykü ve romanlarında olayların siyasal ve politik açılardan da değerlendirildiğini bu yönüyle Sebahattin Ali ve Reşat Enis gibi yazarlara öncülük ettiğini ifade eden Özyalçıner, “Ertem’in Çıkrıklar Durunca romanı en önemli emek romanlarındandır. Avrupa Endüstrisi dokumaların yerli dokuma endüstrisini yok ediş sürecini ele alır” dedi.
Sebahattin Ali’nin öykü ve romanlarında eşitsizlikler ve haksızlıklar karşısında insanların durumunu anlattığını söyleyen Özyalçıner, “Köydeki ağanın yerini şehirde patron almıştır. Acımasızlık ve sömürü devam eder. Sosyal güvence grev ve sendika hakkının olmadığı bu dönemlerde yazılan öykülerde işçilerin sömürülmesi desteksiz ve yalnız oluşları anlatılır” dedi. Özyalçıner, Sebahattin Ali’nin öykülerinde çocuk emeğine de yer verdiğine dikkat çekti.
Sait Faik’in kent kalabalığı içindeki sıradan insanları anlattığını dile getiren Özyalçıner, “Balıkçılar, esnaf, memur, işçiler, ırgatlar onun başlıca kahramanları arasında yer almıştır. Sait Faik’in İnsanlığın Haline Doğru öyküsü Kazlıçeşme’deki deri fabrikalarını, deri işçilerinin kötü çalışma koşullarını anlatır” dedi.
Sendikaların ortaya çıkışını anlatan Reşat Enis’in Sarı İt romanından örnekler veren Özyalçıner, son dönem işçi romanı olarak Ender İmrek’in 2016’da çıkan “Ben de Sana Onu Söyleyecektim” romanından da söz etti.
Pamuk fabrikasında işçilik, dokumacılık, kâtiplik yapan Orhan Kemal’in öykü ve romanlarında işçi mahallelerini ve işçi yaşantısını anlattığını belirten Özyalçıner, emeği ve emekçilerin acı yaşamını edebiyatımızda en kapsamlı ve yoğun olarak anlatan yazarın Orhan Kemal olduğunu söyledi.
Özyalçıner, Paşabahçe Cam Fabrikası işçilerinin 1966’da yaptıkları grevi anlatan kendi öyküsü Grev Bildirisi’nden de söz ederken konuşmasını Nazım Hikmet’in Kanter İçinde şiiri ile sonlandırdı.
EVRENSEL
