Buca merkezi başta olmak üzere Kaynaklar, Kırıklar ve Belenbaşı köylerinde yapılan araştırmalarda, tarihi MÖ 6. yüzyıla kadar uzanan arkeolojik ve mimari kalıntılar tespit edildi. Buca tarihinde ilk kez yapılan arkeolojik yüzey araştırması sonucunda Buca’nın İzmir’in savunması ve ticaretini destekleyen önemli bir merkez olduğu da belirlenmiş oldu.
Kentin tarihsel geçmişini ve arkeolojik değerlerini ortaya çıkarmak için harekete geçen Buca Belediyesi, kent tarihinin ilk arkeolojik yüzey araştırmasını tamamladı. Dokuz Eylül Üniversitesi işbirliği ile gerçekleştirilen araştırma çalışmalarında kentin çeşitli noktalarında çok değerli taşınmaz kültür varlıkları tespit edildi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı izniyle Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Ali Kazım Öz tarafından yürütülen yüzey araştırmasında ilçe merkezi başta olmak üzere Kaynaklar, Kırıklar ve Belenbaşı köy bölgelerinde çok sayıda antik dönem kalıntısına rastlandı.
Arkeolojik ve mimari kalıntıların Arkaik Dönem'den (MÖ. 6. yüzyıl) başlayarak Geç Osmanlı Dönemi'ne (19. yüzyıl) kadar geniş bir zaman dilimine ait olduğu tespit edildi. Yüzey Araştırması sonucunda ayrıca Buca’nın yoğun bir yerleşim bölgesi olduğu, İzmir’in savunması ve ticaretinde önemli yer tuttuğu tespit edildi.
Kentte gerçekleştirilen ilk yüzey araştırması olan çalışma ile Kızılçullu Su Kemerleri başta olmak üzere daha önceden tescili yapılmış veya şimdiye kadar hiç çalışılmamış anıt ve sit alanlarında detaylı incelemeler de gerçekleştirildi. Arkeolojik yüzey araştırmasında özellikle şehir merkezi dışındaki yerleşimler, mezarlar, kiliseler, camiler, köprüler, kaleler ve kırsal mimari örnekler dikkat çekiyor.
Buca Belediyesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Bölümü tarafından yürütülen çalışma sonuçlarının Kültür ve Turizm Bakanlığı’na sunulduğu, gerekli izinlerin alınması durumunda en kısa sürede kazı çalışmalarına başlanacağı bildirildi.
