Ramis Sağlam - Mizahın güçlü bir silah olduğu düşüncesi, her halde en çok baskıcı iktidarlar tarafından kabul görüyor. Özellikle iktidar aracının baskılarını arttırdığı faşizm dönemlerinde düşün ve sanat hayatı önemli bedeller ödemek zorunda kalıyorlar.
Son dönemlerde politik mizah yapan özellikle karikatürcüler ve bu karikatürleri sosyal medyadan paylaşanlar ‘Cumhurbaşkanı’na Hakaret’ suçlaması ile mahkeme önlerine çıkıp yargılandılar bir kısmı da ceza aldılar. İçinden geçtiğimiz dönem sadece
İz Dergi’nin 2016/Aralık sayısında, yıllardır iğne ile kuyu kazmaya çalışan Mustafa Yıldız ile söyleştik. Yıldız, kelimenin tam anlamıyla dur, durak bilmeyen sırtında mizahı yüklenen tam bir ‘karikatür karıncası’.
Mustafa Yıldız kimdir? Bize Mustafa Yıldız'ı, mizaha bakışını anlatır mısın?
Manisa’nın Alibeyli Köyünde dünyaya geldim. 70’li yılların başında İzmir’e yerleştik. Karikatürle çocukluğumun geçtiği köyde tanıştım. O yıllarda büyük ağabeyim her hafta Akbaba Mizah Dergisi alırdı. Aynı zamanda çizgi romanlar okurdu. Babam köye her gün 2 gazete getirirdi. Böyle bir ev ortamında etkilenmemek olanaksızdı. Okuma yazma bilmeden önce çizmeye merak sarmıştım. Ortaokulda ilk karikatürüm yayınlandı. 1976 yılında Eflatun Nuri hocam ile tanıştım. Uzun yıllar birçok gazete ve dergide birlikte olduk.
Karikatürün her alanında çalışmalarımı bugüne değin sürdürdüm. Yüzlerce sergi açtım. Yarışmalara katıldım. 50’den fazla ödülüm var. Şu an 12 farklı gazete ve dergide karikatürlerim yer alıyor. Karikatürcüler Derneği ve Mizah Üretenler Derneği üyesiyim. Homur Mizah Grubu İzmir Temsilcisiyim. İzmir Karikatürcüler Platformu Sözcülüğünü yapıyorum.
Mizah ve karikatüre bakışıma gelince, tabii ki dünyaya soldan baktığım gibi bakıyorum. Emekten, ezilenden, sömürülenlerin yanındayım. Tam tersi bir durumdan zaten mizah olmaz! Düşünsenize bir fabrikada karın tokluğuna çalışan yüzlerce işçinin sorunları yerine, fabrika patronunu öven karikatürlerden mizah olur mu? Kısaca karikatür “Taraf” olan bir sanattır. Ve tarafı da emekçilerin saflarıdır.
Neden mizah neden karikatür, mizah neden bu kadar güçlü bir silah?
Abidin Dino üstat derki;”…Karikatürün içtimai silah olarak yazıdan, şiirden ve resimden daha kuvvetli olduğu bir gerçektir. Büyük halk kitlelerine hitap etmek isteyenler için karikatürün en kısa yol olduğu bilinmektedir.” Sanırım işin özet bu sözlerden anlaşılıyor.
Mizahın politikada ve halkın üzerindeki etkisi nedir? Bu etkide yerel yönetimler ne kadar etkilidir.
Mizah, egemenlerin çıkarına ters düşen, kendilerinin alaya alınmasına kızan, dikensiz gül bahçesinde yaşamak isteyenler için hep tehlikeli olmuştur. Aslında mizahın olmadığı yerde yaşamak olanaksızdır. Mizah zeka işi olduğu kadar, ayni zamanda bir rahatlama aracıdır. Belki de tedavi edici yanı da vardır. Çok yönlü baktığımızda mizah bir ihtiyaçtır.
Yerel yönetimler konusuna gelince, mizahın gücünün farkında bile değiller. Daha doğrusu bunu kavrayacak dünyaları yok. Geçmişte Konak, Dikili ve Karabağlar Belediyesi ile mizah adına çok güzel işler yaptık. Neşe ve Karikatür Müzesi’nde her gün bir etkinlik yapardık. Yüzlerce genç, çocuk, yetişkin ile karikatür atölyeleri yaptık. Nedense kapatıldı. 3 yıldır bir karikatür atölyesi açamadık, başlatamadık! Buraya devam eden yetenekli insanlar yok edildi. Tam bir “Kara mizah” yaşadık.
Karabağlar Belediyesi ile 4 yıl Mizah ve Karikatür Festivali düzenledik. Mizah dergisi çıkardık. Şimdiki yönetim bırakın dergi çıkarmayı, festivali düzenlemeyi, yapılanların farkında bile değiller.
Tabii mizah adına güzel işler yapan belediyelerde var. Bunların başında Bayraklı geliyor. Her gün bir yerde çocuklarla buluşup karikatür atölyesi yapıyoruz. Mizah dergisi çıkarıyoruz. Ulusal karikatür yarışmasının ikincisini yaptık. Yeni bir projemiz hayata geçerse Bayraklı Belediyesi mizah adına kentte çok katkı koyacaktır.
İzmir Büyükşehir Belediyesi 2 kez Uluslararası Karikatür Yarışması ve mizah festivali düzenledi. İzmir Kuş Cenneti’nin 7 kez karikatür yarışması düzenlemesi sevindirici. Gaziemir ve Karşıyaka Belediyeleri de 2 yıldır karikatür atölyesi düzenliyor.
MUSTAFA YILDIZ'IN İZ GAZETE KARİKATÜRLERİ İÇİN TIKLAYIN
Ülkemiz politikacılarının dünden bugüne mizah anlayışlarını bize anlatır mısınız?
İlk mizah dergilerimizden Diyojen’in çıktığı 1860’lı yıllardan günümüze politikacılar hep mizahçıları öcü gibi görmüş, mizah dergileri ve çizerleri cezalandırılmışlardır. Diyojeni çıkaran Teodor Kasap defalarca hapse atılmış, dergi onlarca kez kapatılmıştır. Karikatürün teknik olarak çok yer almadığı bu dergimizde Namık Kemal’in yazdığı fıkraların hemen, hemen hepsi sakıncalı bulunmuştur. Dergi sahibi Teodor Kasap yurtdışına kaçmak zorunda kalmış ve Fransa’da vefat etmiştir.
Markopaşa Mizah Dergisi 1946 yılında başlayan yayın hayatı süresince baskı ve zulüm görmüş, Aziz Nesin hapse atılmıştır. Dergi yöneticisi Sabahattin Ali faili meçhul cinayete kurban edilmiştir.
Gırgır dergisinde karikatürleri yayınlanan İbrahim Güngör arkadaşımız 1978 yılında sivil faşist çetelerce kaçırılıp, çantasında bulunan karikatürleri yüzünde işkence yapılıp öldürülmüştür.
Son 30- 40 yılın politikacıları da karikatürcülere davalar açmıştır. Karikatür sever, en hoşgörülü politikacımız Turgut Özal bile Limon Dergisine dava açmıştır. Recep Tayyip Erdoğan’ın Başbakanlığı döneminde Musa Kart’ın “Kedili” karikatürü davalık olmuştu. Penguen Dergisi bir karikatür yüzünden yakılmak istendi. Mehmet Gölebatmaz arkadaşımız Didim’de açtığı “Gezi Parkı” karikatürleri yüzünden cezalandırıldı. Sosyal medyada yer alan karikatürle yüzünden onlarca dava açıldı. Kısaca İktidar olan egemen güçlerin kendilerine yapılan eleştirilere tahammülsüzlüğünü mizah dergileri tarihimize baktığımızda görürüz.
Mustafa Yıldız, gelecek kuşaklara mizahı aktarma yönünde ne gibi çalışmalar yapıyor ya da bunu yaparken hangi projeleri ne kadar hayat buluyor?
Yukarıda belirttiğim gibi Bayraklı Belediyesi karikatür atölyelerinde binlerce çocuğu karikatür ile tanıştırdım. Dergi ve gazetelerde karikatürleri yayınlanıyor. 40 öğrencimiz çeşitli yarışmalarda ödüller aldı. Yine Gaziemir Belediyesi ile atölye yapıyorum. ÇYDD İzmir Şubesinin yaz okullarında atölye yapıyorum. Zaman, zaman üniversite, devlet ve özel okullarda söyleşi ve atölyeler yapıyorum. Günümün tamamı karikatür ile geçiyor diyebilirim.
MUSTAFA YILDIZ'IN İZ GAZETE KARİKATÜRLERİ İÇİN TIKLAYIN
Nefretin, karamsarlığın hakim olduğu günümüz toplumunda mizah ne kadar etkili olabilir?
Mizahın ve mizahçının yok edildiği ortamlarda kan, kin, nefret büyüyor. Kadın cinayetleri, trafik canavarları, çocuk istimrarcıları, vs. vs. birçok kötü olay sayabiliriz. Bunların üstesinden gelecek tek güç mizah yoluyla hoşgörüyü yaymaktır. Her eve olmasa da her berbere, kuaföre, bakkala bir mizah dergisi gerekiyor. Umarım Bayraklı buna örnek olur. İzmir, lafla “Hoşgörünün Başkenti” olmuyor. Yaşadığımız kente mizah adına katkı koymayı herkes den bekliyorum. Yoksa her şey çok geç olabilir.
ARALIK SAYISI SUNU YAZISI İÇİN TIKLAYIN
İZMİR'DEN YA DA ŞEHİR DIŞINDAN NASIL ABONE OLUNUR? TIKLAYIN
